“Lướt sóng” cổ phiếu của chính mình: MB không lãi như kỳ vọng

Một trong các tờ trình của Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) vừa gửi đến cổ đông là phương án chia toàn bộ 25,6 triệu cổ phiếu quỹ mà nhà băng này đang sở hữu. Tờ trình này gây bất ngờ cho giới đầu tư, một phần bởi việc dùng cổ phiếu quỹ để chia thưởng không phổ biến trên thị trường, ngoài ra còn do trái với kỳ vọng bán ra chốt lời từng được đồn đoán và đã được ngân hàng hoàn tất một phần.

MB đã chi 1.037 tỷ đồng để mua lại hơn 47 triệu cổ phiếu quỹ trong quý I/2019 (giá mua bình quân khoảng 22.000 đồng/cp). Hồi tháng 3/2020, cùng với đợt chào bán cổ phần phát hành mới, gần 21,44 triệu cổ phiếu quỹ đã được bán ra với 26.730 đồng/cp, tương đương với mỗi 100 đồng bỏ ra mua cổ phiếu quỹ trước đây ngân hàng thu hồi được 121,3 đồng. Tổng số tiền thu về là 573 tỷ đồng.

Toàn bộ lượng cổ phiếu quỹ còn lại trị giá 564 tỷ đồng. Với việc phân phối lại 25,6 triệu cổ phiếu quỹ cho các cổ đông, vốn điều lệ của MB tăng thêm nhưng thặng dư vốn âm tới 308 tỷ đồng.

Xét về dòng tiền, trong khi phải bỏ ra 1.037 tỷ đồng để mua cổ phiếu quỹ, công ty nhận lại về 564 tỷ đồng và tăng vốn thêm 256 tỷ đồng. Bản thân MB không có lời nếu tính riêng thương vụ “trading” cổ phiếu này. Tuy nhiên, nếu tính cả phần thặng dư vốn thu được từ việc phát hành mới 64,31 triệu cổ phần, vốn chủ sở hữu của MB vẫn tăng đáng kể.

Về phần cổ đông MB, các nhà đầu tư sẽ được chia đều số cổ phiếu quỹ. Nhưng phần được nhận thêm này có thể khiến giá cổ phiếu giảm “kỹ thuật” trên bảng điện. Do giá cổ phiếu không điều chỉnh, người nắm giữ cổ phiếu sẽ có xu hướng chốt lời, đẩy tăng nguồn cung cổ phiếu trên thị trường. Như trường hợp của cổ phiếu VCS, Vicostone cũng từng dùng cổ phiếu quỹ để chia thưởng cho các cổ đông. Dù Sở giao dịch chứng khoán không điều chỉnh giá, cung cầu trên thị trường cũng kéo cổ phiếu này giảm sàn hai phiên trong vòng một tuần kể từ ngày chốt quyền nhận cổ phiếu thưởng.

Sau giao dịch cổ phiếu quỹ, nhà đầu tư nước ngoài dự kiến tăng tỷ lệ sở hữu tại MB từ 22,99% lên 23,24%. Nhóm 4 cổ đông lớn của ngân hàng gồm Viettel, Tổng công ty trực thăng Việt Nam, Tổng công ty Tân cảng Sài gòn và SCIC sẽ sở hữu 38,29% vốn trong tổng quy mô 27.987 tỷ đồng nhà băng này.  

Khi cổ phiếu quỹ sắp không còn là của để dành

Khá nhiều doanh nghiệp từng lãi lớn nhờ các thương vụ mua và bán lại cổ phiếu của chính công ty mình như Techcombank hay Petrolimex. Tuy nhiên, theo quy định mới của Luật chứng khoán 2019 (có hiệu lực từ đầu năm 2021), cổ phiếu quỹ sẽ không còn là “của để dành” của doanh nghiệp.

Động thái chia cổ phiếu quỹ cho các cổ đông ngoài tăng thêm lợi ích cho cổ đông, còn có thể là bước đi đón đầu của nhà băng này trước quy định mới trên.

Điều 36 về việc mua lại cổ phiếu quỹ của công ty đại chúng yêu cầu các doanh nghiệp phải làm thủ tục giảm vốn điều lệ tương ứng với tổng giá trị tính theo mệnh giá số cổ phiếu được công ty mua lại trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày hoàn thành việc thanh toán.

Theo Luật chứng khoán mới, Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chi tiết việc mua lại cổ phiếu của công ty đại chúng. Điều này cũng đồng nghĩa sẽ có thêm văn bản dưới luật hướng dẫn về quy định này cũng như cách giải quyết đối với các trường hợp đã mua cổ phiếu quỹ ở giai đoạn trước.

Thời gian gần đây, nhất là giai đoạn dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp cũng đã mạnh tay chi tiền mua cổ phiếu quỹ. Các doanh nghiệp niêm yết như Vinhomes, Vincom Retail hay một số ngân hàng thậm chí đã bỏ ra cả nghìn tỷ đồng.

Thực tế, việc giảm vốn điều lệ cũng chỉ mới được đưa vào từ Luật doanh nghiệp năm 2014 và trên thực tế cũng rất hạn chế áp dụng. Giảm vốn điều lệ sau khi mua cổ phiếu quỹ lại càng hiếm trên thị trường Việt Nam. Hiện chỉ còn hơn nửa năm nữa, dự thảo Thông tư vẫn chưa được công bố để lấy ý kiến góp ý.