Được hình thành năm 1992 theo sáng kiến của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Chương trình hợp tác Tiểu vùng Me Kong mở rộng là chương trình hợp tác hoàn chỉnh nhất trong hợp tác Tiểu vùng Me Kong, bao gồm Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar và tỉnh Vân Nam, tỉnh Quảng Tây của Trung Quốc.

Hợp tác GMS nhằm mục tiêu thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác phát triển kinh tế cùng có lợi giữa 5 quốc gia và 2 tỉnh Trung Quốc, đưa tiểu vùng Me Kong mở rộng nhanh chóng trở thành vùng phát triển nhanh và thịnh vượng ở Đông Nam Á.

Sau 22 năm thành lập, chương trình hợp tác GMS đã đạt được những thành tự quan trọng trong 9 lĩnh vực hợp tác chính, bao gồm Giao thông vận tải, Năng lượng, Môi trường, Du lịch, Thông tin Truyền thông, Thương mại, Đầu tư, Phát triển Nguồn nhân lực, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.

Trong đó, 11 chương trình ưu tiên đã được xác định trong khuôn khổ hợp tác kinh tế tiểu vùng GMS, bao gồm: Các tuyến trục bưu chính viễn thông và công nghệ thông tin liên lạc; Hành lang kinh tế Bắc - Nam; Hành lang kinh tế Đông - Tây; Hành lang kinh tế phía Nam; Các tuyến liên kết điện năng và thương mại điện năng trong khu vực; Khung khổ chiến lược môi trường; Tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư qua biên giới; Tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân và khả năng cạnh tranh; Phát triển nguồn nhân lực và các kỹ năng; Quản lý nguồn nước và phòng chống lũ; Phát triển du lịch tiểu vùng GMS.

Tính đến tháng 6/2014, GMS đã thực hiện được 75 dự án đầu tư với tổng chi phí khoảng 16 tỷ USD, trong đó có các dự án xây dựng giao thông, cải tạo sân bay và đường sắt trong tiểu vùng, các dự án thủy điện để cung cấp điện xuyên biên giới, phát triển cơ sở hạ tầng du lịch... và được các nước đánh giá cao về tính hiệu quả cũng như đóng góp cho quá trình phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo tại Tiểu vùng Me Kong.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần 4, các nhà lãnh đạo GMS đã thông qua Khung chiến lược Hợp tác mới GMS giai đoạn 2012 - 2022 ưu tiên tập trung vào các lĩnh vực phát triển các hành lang kinh tế tiểu vùng, tăng cường kết nối giao thông, phát triển năng lượng bền vững, nâng cao hiệu quả môi trường...

Việt Nam ngay từ giai đoạn đầu đã tích cực tham gia vào hầu hết tất cả các sáng kiến hợp tác của GMS trong các lĩnh vực như giao thông vận tải, năng lượng, đầu tư, thông tin và truyền thông, nông nghiệp...

Trong cơ chế GMS, Việt Nam là mắt xích quan trọng trong các hành lang giao thông GMS và là cửa ngõ cho các tuyến hành lang kinh tế Bắc - Nam, Đông - Tây ven biển phía Nam, có vai trò trọng yếu trong việc thực hiện “Chiến lược Năng lực cạnh tranh, Liên kết và Cộng đồng” (Chiến lược 3Cs) của GMS.

Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện một số dự án lớn trong khuôn khổ GMS như Dự án đầu tư đường dây điện kết nối Hatxan (Lào) - Pleiku (Việt Nam) trị giá 218 triệu USD; Dự án quản lý và giảm nhẹ rủi ro lũ lụt và hạn hán Tiểu vùng Me Kong mở rộng (tổng vốn là 63,9 triệu USD); xây dựng xa lộ thông tin kết nối 6 tiểu vùng...

Dự kiến, tại Hội nghị lần này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ có bài phát biểu tại phiên toàn thể của Hội nghị. Bên lề Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha cũng sẽ có cuộc gặp song phương.

Chuyến tham dự Hội nghị lần này của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thể hiện sự coi trọng của Việt Nam đối với cơ chế GMS; khẳng định vai trò và nâng cao vị thế của Việt Nam trong hợp tác tiểu vùng, thúc đẩy hợp tác khu vực và quan hệ hữu nghị của Việt Nam với các nước Tiểu vùng Me Kong; thúc đẩy và tranh thủ các nội dung ưu tiên hợp tác phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm lợi ích của Việt Nam, tranh thủ sự ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế đối với nỗ lực quản lý, sử dụng bền vững nguồn nước sông Me Kong; củng cố quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Thái Lan.

Thanh Huyền