Đây là đề xuất nhằm góp phần hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và giảm bớt khó khăn cho người dân và doanh nghiệp khi giá xăng dầu vẫn ở mức cao.

Dự kiến, chiều muộn hôm nay (30/12), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ có phiên họp ngắn xem xét  Dự án Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng, dầu, mỡ nhờn để áp dụng trong năm 2023.

Dự kiến giảm thu ngân sách khoảng 55.995,5 tỷ đồng

Theo tờ trình của Chính phủ về nội dung này, trong năm 2022, để góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước trước sự biến động của giá dầu thô và giá xăng dầu thành phẩm thế giới, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định điều chỉnh giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn 03 lần theo Nghị quyết số 13/2021/UBTVQH15; Nghị quyết số 18/2022/UBTVQH15 và Nghị quyết số 20/2022/UBTVQH15.

Qua đánh giá các biện pháp điều hành giá xăng dầu thời gian qua cho thấy, trong bối cảnh tình hình hiện nay thì việc tiếp tục thực hiện điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn, nhằm góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển, từ đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Do đó, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn để áp dụng trong năm 2023.

Cụ thể, xăng giảm từ 4.000 đồng/lít xuống mức sàn 1.000 đồng/lít; nhiên liệu bay giảm từ 3.000 đồng/lít xuống mức sàn 1.000 đồng/lít. Dầu diesel: Giảm từ 2.000 đồng/lít xuống mức sàn 500 đồng/lít. Dầu mazut, dầu nhờn: Giảm từ 2.000 đồng/lít xuống mức sàn 300 đồng/lít. Mỡ nhờn: Giảm từ 2.000 đồng/kg xuống mức sàn 300 đồng/kg. Dầu hỏa: Giảm từ 1.000 đồng/lít xuống mức sàn 300 đồng/lít.

Từ ngày 1/1/2024, mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn tiếp tục thực hiện theo Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (xăng là 4.000 đồng/lít; nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít; dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn là 2.000 đồng/lít; dầu hỏa là 1.000 đồng/lít; mỡ nhờn là 2.000 đồng/kg).

Để đảm bảo tính kịp thời, Chính phủ đề nghị Nghị quyết  này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2023.

Đánh giá tác động, Chính phủ cho rằng, việc giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ góp phần kìm hãm việc tăng giá bán lẻ xăng dầu trong nước, từ đó góp phần giảm chỉ số CPI, kiềm chế lạm phát và hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế khi giá xăng dầu vẫn còn ở mức cao.

Với việc giảm mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất và giả định các yếu tố khác cấu thành giá cơ sở xăng dầu không thay đổi so với kỳ điều hành gần nhất thì giá bán lẻ xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ giảm tương ứng (bao gồm cả phần giảm thuế GTGT) là 3.300 đồng/lít đối với xăng; 2.200 đồng/lít đối với nhiên liệu bay; 1.650 đồng/lít đối với dầu diesel; 1.870  đồng/lít đối với dầu mazut, dầu nhờn; 770 đồng/lít đối với dầu hỏa. Tuy nhiên, mức giảm giá bán lẻ xăng dầu trong nước cụ thể còn phụ thuộc vào tình hình biến động của giá xăng dầu thành phẩm thế giới.

Việc này sẽ góp phần hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh giá xăng dầu dự báo vẫn còn ở mức cao.

Về tác động tiêu cực, theo tờ trình, với dự kiến sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn năm 2023 bằng sản lượng xăng, dầu, mỡ nhờn dự kiến tính thuế BVMT để tính dự toán thu NSNN năm 2023 và với mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất nêu trên thì dự kiến số thu thuế BVMT giảm khoảng 50.905 tỷ đồng và tổng thu NSNN (bao gồm cả phần giảm thuế GTGT) giảm khoảng 55.995,5 tỷ đồng.

Đề xuất giảm như trên, theo Chính phủ cũng chưa phù hợp với bản chất, mục tiêu của thuế BVMT.

Cần giảm nhưng ở mức phù hợp

Thẩm tra nội dung Chính phủ trình, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhất trí về sự cần thiết phải tiếp tục giảm thuế BVMT trong năm 2023 để tạo điều kiện ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên về mức độ giảm, nhiều ý kiến cũng cho rằng: Trong bối cảnh giá dầu thô thế giới cuối năm 2022 đã có dấu hiệu hạ nhiệt so với thời điểm đầu năm , dự báo giá dầu thô trong năm 2023 cũng thấp hơn mức ước bình quân năm 2022, việc Chính phủ đề xuất tiếp tục áp dụng mức sàn trong Biểu khung thuế BVMT đối với tất cả các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn như quy định tại Nghị quyết số 20/2022/UBTVQH15 là chưa thực sự thuyết phục, chưa phù hợp với bản chất và mục tiêu của thuế BVMT đồng thời có thể ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trong việc thực hiện các giải pháp nhằm giảm tác động có hại đến môi trường.

Cơ quan thẩm tra nhận xét, tờ trình chưa tổng kết, đánh giá đầy đủ, toàn diện các tác động của việc giảm thuế BVMT trong năm 2022, đặc biệt là các tác động tiêu cực, dẫn đến chưa bảo đảm đầy đủ các căn cứ, chưa cung cấp đủ thông tin để xem xét, quyết định việc tiếp tục áp dụng mức thuế BVMT trong năm 2023 như đã áp dụng trong năm 2022.

Đồng thời, việc Tờ trình cho rằng, giá xăng, dầu trong nước đã có sự điều chỉnh giảm là do thực hiện giảm mức thuế BVMT là chưa đầy đủ, toàn diện trong nhận định, đánh giá vì việc giảm giá xăng, dầu trong nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố và thuế BVMT chỉ là một trong những yếu tố cấu thành giá bán xăng, dầu. Việc giảm giá trong nước có thể do tác động lớn từ việc giá xăng, dầu trên thị trường thế giới giảm trong kỳ điều hành giá; việc đảm bảo nguồn cung trên thị trường đáp ứng nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong năm 2022.

Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần cung cấp đầy đủ các thông tin, số liệu liên quan đến giá xăng dầu trên thị trường thế giới tại từng thời điểm điều chỉnh giá bán trong nước; đánh giá kỹ hơn về tác động của từng yếu tố (giá bán trên thị trường thế giới, giảm thuế BVMT) tác động đến việc giảm giá trong nước để bảo đảm tính chính xác, đầy đủ trong các nhận định, đánh giá thể hiện trong Tờ trình.

Báo cáo thẩm tra cũng nêu rõ, Chính phủ đã kịp thời ban hành Nghị định số 51/2022/NĐ-CP ngày 8/8/2022 điều chỉnh giảm thuế suất nhập khẩu đối với xăng từ 20% xuống 10%. Tuy nhiên, Tờ trình chưa báo cáo các giải pháp khác Chính phủ đã áp dụng để góp phần bình ổn thị trường xăng, dầu trong nước. Cạnh đó, việc áp dụng mức sàn thuế BVMT như phương án đề xuất của Chính phủ sẽ làm giảm thu NSNN khá lớn (khoảng 55.995,5 tỷ đồng).

Do đó, nhiều ý kiến tại cơ quan thẩm tra tán thành việc xem xét, giảm thuế BVMT so với quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội song Chính phủ cần xác định mức thuế BVMT phù hợp, bảo đảm thể hiện đúng bản chất của thuế BVMT, tuân thủ các cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26, thể hiện chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với người dân, doanh nghiệp song phải bảo đảm hài hòa về lợi ích.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ bổ sung thông tin, số liệu, báo cáo các nội dung liên quan để làm rõ hơn về sự cần thiết phải áp dụng mức sàn trong Biểu khung thuế BVMT đối với tất cả các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2023.