Tiếp tục phiên họp thứ 38, sáng 8/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 (Chương trình).

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết, tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2025 - 2030 dự kiến là 122.250 tỷ đồng.

Trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 77.000 tỷ đồng (chiếm 63%), vốn ngân sách địa phương là 30.250 tỷ đồng (chiếm 24,6%) và vốn khác là 15.000 tỷ đồng (chiếm 12,4%).

Dự kiến tổng vốn đầu tư cho chương trình giai đoạn 2031 - 2035 là 134.000 tỷ đồng.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho hay, Ủy ban cơ bản nhất trí với dự kiến về tổng mức đầu tư. Tuy nhiên, ông Vinh cũng phản ánh, một số ý kiến từ các ủy ban Quốc hội cho rằng, tổng mức đầu tư của Chương trình là rất lớn so với các chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa đã thực hiện và khả năng giải ngân ở giai đoạn trước.

Các cơ quan này đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, đánh giá kỹ quy mô, cơ cấu, khả năng huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện Chương trình bảo đảm tính khả thi, phù hợp với khả năng đáp ứng của nguồn lực quốc gia, sử dụng hiệu quả ngân sách và báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Đối với dự kiến kế hoạch bố trí và tiến độ nguồn vốn, Chính phủ dự kiến cho năm 2025 là 400 tỷ đồng.

Ủy ban thẩm tra đề nghị Chính phủ cân nhắc, điều chỉnh mức phân bổ kinh phí theo hướng tập trung nhiều hơn cho giai đoạn 2028 - 2030 để phù hợp với thực tiễn công tác chuẩn bị và triển khai thực hiện Chương trình. Ngoài ra, đề nghị Chính phủ xác định rõ nguồn vốn thực hiện Chương trình năm 2025 trong kế hoạch phân bổ vốn đầu tư trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để có cơ sở triển khai thực hiện.

Tham gia thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh nói, Ủy ban này quan ngại về tổng mức đầu tư của chương trình là vì thực tế khả năng giải ngân trong lĩnh vực văn hóa, đặc biệt là Chương trình Mục tiêu quốc gia trước đây là “rất khó khăn”.

Ông Mạnh dẫn chứng, giai đoạn 2012 - 2015, Chương trình Mục tiêu về văn hóa được bố trí 7.968 tỷ đồng, song thực tế chỉ thực hiện được 1.786 tỷ đồng, còn giai đoạn 2016 - 2020, dự kiến là 10.620 tỷ đồng, nhưng thực tế bố trí được 2.700 tỷ đồng.

Theo ông Lê Quang Mạnh, các công trình, dự án hạ tầng giải ngân tốt hơn, chi tiêu cũng dễ hơn, còn với lĩnh vực văn hóa thì việc chi một vài chục tỷ, vài ba trăm tỷ rất khó khăn, thời gian chuẩn bị cũng lâu.

“Đây là lý do chúng tôi quan ngại khi quy mô vốn lớn trong khi thực tiễn không giải ngân được. Hoặc chúng ta làm đồng loạt cũng rất quan ngại”, ông Mạnh nêu ý kiến.

Ngoài ra, ông Mạnh cho rằng, việc Chương trình chỉ dành 1 năm (2025) để chuẩn bị khung chính sách cho Chương trình, cũng là vấn đề cần lưu tâm.

Bởi “một dự án bình thường làm đường, làm cầu chỉ 2.000 - 3.000 tỷ đồng, chúng ta đã có kinh nghiệm nhiều, nhưng chuẩn bị cũng vài năm, có dự án hàng chục năm mà khi đi vào thực hiện vẫn thay đổi nhiều. Trong khi quy mô chương trình lớn thế này mà 1 năm chuẩn bị khung chính sách cho đầu tư là ngắn. Chưa kể đây là chương trình khó, đòi hỏi yếu tố đa chiều”.

Mặt khác, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh cũng lo lắng nguồn vốn cho chương trình trong nhiệm kỳ sau (giai đoạn 2031 - 2035) khi đang có hàng loạt dự án lớn dự kiến xây dựng như đường sắt tốc độ Bắc - Nam, đường bộ cao tốc tiếp tục hoàn thiện, các tuyến hàng không, hàng hải…

“Khả năng cân đối tổng thể cho giai đoạn sau thì đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính cần đánh giá tổng thể để bố trí, cân đối phù hợp cho các Chương trình Mục tiêu quốc gia”, ông Mạnh nói.

Chương trình dự kiến bố trí 400 tỷ đồng trong năm 2025 - năm chuẩn bị khung chính sách cho chương trình, trong khi xong các thủ tục thì đã hết năm 2025, cũng khiến Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định băn khoăn.

“Làm sao tiêu được 400 tỷ đồng này? Tôi thấy không thể tiêu được đồng nào”, ông Định nhìn nhận.

Phó chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc chỉ dành 1 năm để chuẩn bị đầu tư, xây dựng khung chính sách cho Chương trình là khó mà làm được.

“Tôi đồng ý bố trí vốn cho Chương trình trong năm 2025, nhưng bố trí được không và có tiêu được không? Nói phải khả thi, chứ giờ nói cho vui, nói cho hay thì dễ lắm”, ông Định phát biểu.

Nêu rõ quan điểm “chỉ tiếc không có nhiều tiền để chi”, song ông Định cho rằng, cần phải tập trung vào các lĩnh vực không cần dùng nhiều ngân sách, vì có rất nhiều thứ không cần dùng nhiều ngân sách nhà nước mà chúng ta vẫn phát triển được. Phải tập trung vào công nghiệp văn hóa để tăng nguồn thu, lấy văn hóa để nuôi văn hóa, chứ ngân sách không có nhiều.

Cho rằng, ý kiến của Ủy ban Tài chính - Ngân sách rất xác đáng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tính toán khả năng bố trí, huy động nguồn vốn của chương trình, đặt trong tổng thể đầu tư công trung hạn 2025 - 2030, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh quan điểm phải tính tới không tiền làm được mới là hay nhất là trong điều kiện đất nước chúng ta còn khó khăn.

“Hội An có đầu tư gì nhiều đâu mà khách thập phương tới. Có những chỗ không tiền, nhưng người ta làm thu hút, có thương hiệu trong và ngoài nước”, Chủ tịch Quốc hội nêu ví dụ và gợi mở nên tập trung vào văn hóa cơ sở, văn hóa trong các cơ quan, vì đây là vấn đề rất quan trọng, nền tảng; đồng thời cũng là việc không tiền mà có thể làm được.