Là người con của quê lúa mang phẩm chất Anh bộ đội cụ Hồ, doanh nhân Trần Mạnh Báo đã dành cả cuộc đời và tâm huyết của mình để nghiên cứu sản xuất giống lúa, đưa Tổng công ty Giống cây trồng Thái Bình (ThaiBinh Seed) trở thành doanh nghiệp lớn, có tầm ảnh hưởng toàn quốc. Nhận xét về ông, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc từng nói: “Người như thế rất hiếm, xứng đáng Anh hùng”.

Khát khao cống hiến cho nông nghiệp

Trần Mạnh Báo sinh ra trong một gia đình thuần nông tại xã ven biển của tỉnh Thái Bình. Những năm tháng tuổi thơ gắn bó cùng đồng ruộng đã nuôi lớn tình yêu đối với nghề nông trong trái tim của người con quê lúa.

Năm 1968, chàng thanh niên Trần Mạnh Báo “gác bút nghiên”, trở thành lính Sư đoàn 320 chiến đấu trên chiến trường Quảng Trị; rồi vượt Trường Sơn, cùng đồng đội tại Sư đoàn 1 tham gia giải phóng Campuchia.

Hết chiến tranh, Trần Mạnh Báo trở về, mang theo thương tật 2/4 cùng niềm tự hào khi được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Nhớ lại ngày đó, ông tâm sự: “Là anh bộ đội cụ Hồ, tôi không nề hà bất cứ gian khổ, khó khăn nào, hoàn thành tất cả nhiệm vụ do cấp trên giao. Hàng chục lần đối diện với cái chết, nhưng chưa bao giờ trong tôi xuất hiện ý nghĩ thoái lui. Được đứng trong hàng ngũ của Đảng là một niềm vinh dự rất lớn”. 

Mang trong mình khát khao được làm việc và cống hiến cho ngành nông nghiệp, Trần Mạnh Báo xin làm công nhân tại Trạm Truyền giống lợn Hưng Hà, sau đó làm tạp vụ cho Công ty Giống cây trồng Thái Bình - tiền thân của ThaiBinh Seed. Chàng trai trẻ quyết tâm vừa làm, vừa học tiếp cấp III, tự học tin học và ngoại ngữ, rồi tốt nghiệp hai trường đại học.

Hơn chục năm gắn bó với nghề nông, từ thực tiễn với đồng ruộng, kỹ sư Trần Mạnh Báo đã mạnh dạn viết Đề án “Khoán sản phẩm cuối cùng đến người lao động trong sản xuất nông nghiệp quốc doanh”. Lúc đầu, đề án này bị coi là “phá vỡ quy chế Nhà nước”, nhưng sau đó đã được áp dụng tại Trại Giống lúa Đông Cơ từ vụ xuân năm 1988, trước khi Nghị quyết số 10-NQ/TW (Khoán 10) của Bộ Chính trị về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp ra đời.

Sau một năm thử nghiệm áp dụng Đề án, kết quả đạt được ngoài sức mong đợi. Khi đó, Trại Giống lúa Đông Cơ đón Giám đốc Học viện Nguyễn Ái Quốc Nguyễn Đức Bình về nghiên cứu để phục vụ Khoán 10. Đồng chí Nguyễn Đức Bình nhận xét: “Việc khoán sản phẩm cuối cùng đến người lao động ở Đông Cơ, lý luận hoàn toàn phù hợp với thực tiễn”.

Từ đây, Công ty Giống cây trồng Thái Bình trở thành doanh nghiệp nhà nước đầu tiên thực hiện việc xóa bỏ cơ chế kế hoạch hóa, quan liêu bao cấp, vượt qua khó khăn để bước vào một giai đoạn phát triển mới. Khẳng định năng lực chuyên môn và phẩm chất lãnh đạo, Trần Mạnh Báo trở thành người đứng đầu Công ty Giống cây trồng Thái Bình.

Nặng lòng với lúa giống

Doanh nhân Trần Mạnh Báo chia sẻ, sở dĩ ông chọn con đường nghiên cứu, tạo giống lúa bởi lúa là cây trồng cung cấp lương thực lớn nhất. “Phải có giống lúa tốt, thay đổi cơ cấu sản xuất lúa, thì đời sống của người nông dân mới khá lên”, ông tâm niệm.

Nhưng, chọn con đường này cũng có nghĩa là chọn đối mặt với chông gai, thử thách, bởi từ khi bắt đầu cho đến lúc nghiên cứu thành công một giống lúa mới, nhanh cũng phải mất 6 năm, thậm chí, có giống lúa phải nghiên cứu tới 16 năm. Đó là hành trình đòi hỏi rất nhiều công sức, trí tuệ, tiền bạc, thời gian, sự kiên nhẫn và có cả rủi ro.

Gần nửa thế kỷ qua, với việc đầu tư bài bản, khoa học và định hướng tập trung phát triển cho các giống lúa thuần, doanh nhân Trần Mạnh Báo đã đưa ThaiBinh Seed trở thành doanh nghiệp sản xuất lúa giống chất lượng cao hàng đầu Việt Nam.

Tổng công ty đã nghiên cứu, chọn tạo thành công và được công nhận gần 20 giống cây trồng mới, gồm TBR225, TBR279, Đông A1, TBR89, A Sào, Phúc Thái 168, QL301, ngô nếp TBM18... Đặc biệt, ông Báo và đội ngũ ThaiBinh Seed đã nghiên cứu thành công giống ngô lai TBM18, chuyển gen kháng đạo ôn vào giống lúa BC15, chuyển gen kháng bạc lá vào giống lúa TBR225…, góp phần quan trọng vào quá trình đổi mới cơ cấu cây trồng, mùa vụ trong nông nghiệp Việt Nam.

Hiện ThaiBinh Seed cung ứng hơn 20% lượng giống lúa cho nông dân cả nước, riêng tại Thái Bình, các loại giống chủ lực này chiếm tới 80% cơ cấu sản xuất.

Bên cạnh đó, Tổng công ty đã xây dựng hơn 70 điểm liên kết sản xuất trên cả nước với diện tích 7.000 - 8.000 ha/năm, giúp nông dân tiêu thụ 25.000 - 30.000 tấn sản phẩm/năm, mang lại thu nhập cho các đơn vị liên kết 50 - 60 tỷ đồng/năm, trong đó, nhiều hộ nông dân sản xuất giống lúa có thu nhập trên 100 triệu đồng/ha/năm

Đặc biệt, sau 14 năm lai tạo, cách đây 4 năm, vị doanh nhân xấp xỉ tuổi thất thập đã cho ra đời sản phẩm gạo chất lượng cao thương hiệu “Niêu vàng” - gạo tám thơm duy nhất được sản xuất khép kín từ nghiên cứu, canh tác, sản xuất, tới đóng gói và phân phối đảm bảo sạch, an toàn, giữ được hương thơm lâu và vị ngọt đậm tự nhiên của gạo; đồng thời giới thiệu ra thị trường sản phẩm gạo dinh dưỡng lứt tím ThaiBinh Seed, cho cơm mềm, dẻo, vị đậm.

Đưa ThaiBinh Seed trở thành doanh nghiệp hàng đầu

Nguồn nhân lực chất lượng, khoa học - công nghệ và quan hệ hợp tác là 3 trụ cột chính trong chiến lược phát triển của ThaiBinh Seed. Năm 2004, Công ty hoàn tất quá trình cổ phần hóa. “Thuyền trưởng” Trần Mạnh Báo đã dẫn dắt ThaiBinh Seed từ một đơn vị nhỏ phát triển thành doanh nghiệp hàng đầu trong ngành giống cây trồng Việt Nam, đứng trong danh sách 500 doanh nghiệp có tốc độ phát triển nhanh nhất Việt Nam theo xếp hạng của Vietnam Report.

Khẳng định khoa học - công nghệ và nông nghiệp phải gắn liền với nhau thì mới có thể tạo ra những giống cây trồng ưu việt, mang lại hiệu quả tốt nhất, ông Báo đã thành lập Viện Nghiên cứu cây trồng tại ThaiBinh Seed với quy mô 153 ha. Đây là viện nghiên cứu đầu tiên trong một doanh nghiệp thuộc ngành giống cây trồng Việt Nam. Hàng năm, ThaiBinh Seed đầu tư hàng chục tỷ đồng để nghiên cứu, khảo nghiệm giống lúa các loại và thực hiện nhiều đề tài, dự án khoa học lớn cấp nhà nước.

Cùng với đó, ThaiBinh Seed đã xây dựng 2 nhà máy chế biến hạt giống công suất 40.000 tấn giống/năm. Công ty cũng đầu tư nhà máy chế biến gạo lớn, hiện đại nhất Việt Nam, khép kín quy trình từ chọn tạo giống, gieo trồng, đến thu hoạch, chế biến, đóng gói và lưu trữ. Từ đó, ThaiBinh Seed đã sản xuất thành công gạo chuẩn quốc tế, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, đặc biệt là các nhà nhập khẩu tại những thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ.

Năm 2018, ThaiBinh Seed khởi công Dự án Xây dựng trụ sở văn phòng kết hợp kinh doanh, dịch vụ thương mại tổng hợp hiện đại với vốn đầu tư 200 tỷ đồng, góp phần nâng cao hiệu quả công việc, tạo thêm việc làm cho nhiều lao động và tạo điểm nhấn đô thị cho TP. Thái Bình.

Chia sẻ cảm nhận khi được Đảng và Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, doanh nhân Trần Mạnh Báo bộc bạch: “Đây là một vinh dự, nhưng cũng là trách nhiệm lớn mà tôi sẽ phải cố gắng nhiều hơn nữa trong mọi mặt để xứng đáng với danh hiệu cao quý, giữ vững vẻ vang này cho Tổng công ty. Chúng tôi sẽ tiếp tục phấn đấu hơn nữa, đưa ThaiBinh Seed ngày càng phát triển bền vững, tạo ra nhiều sản phẩm, kết quả nghiên cứu mới, đem lại hiệu quả tốt hơn, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng”.