Luật này đã được Quốc hội thông qua vào ngày 29/11/2024 tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Trong quá trình triển khai, hồ sơ dự án Luật đã được các cơ quan liên quan thẩm định, bảo đảm các quy định của Luật phù hợp với thực tế và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan, đồng thời giải quyết những vướng mắc trong việc cấp quyền khai thác khoáng sản.

Một trong những điểm đáng chú ý của Luật Địa chất và Khoáng sản mới là việc phân nhóm khoáng sản để có những quy định quản lý phù hợp, từ quy hoạch, cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản đến thu hồi khoáng sản và đóng cửa mỏ.

Quy định phân cấp và phân quyền cho chính quyền địa phương cũng là một cải cách quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý khoáng sản.

Đồng thời, việc điều chỉnh các chính sách liên quan đến khoáng sản nhóm IV (bao gồm các loại đất sét, đất đồi, cát, cuội, sỏi...) đã giúp khơi thông nguồn lực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác và sử dụng khoáng sản.

Thông tin tại Hội nghị tổng kết hoạt động năm 2024 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, đại diện Cục Khoáng sản Việt Nam cho hay, trong năm 2024 cơ quan này đã thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng liên quan đến công tác tham mưu và triển khai các văn bản chỉ đạo từ Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Các chỉ đạo từ Chính phủ, Quốc hội và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã được cụ thể hóa bằng các công văn, nghị quyết, và hướng dẫn các địa phương thực hiện các chính sách, đồng thời giải quyết những vấn đề vướng mắc trong quá trình khai thác khoáng sản, đặc biệt là các khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ các dự án giao thông trọng điểm.

Trong đó, việc triển khai Nghị định sửa đổi bổ sung một số điều của các Nghị định trong lĩnh vực khoáng sản là một công việc quan trọng.

Đặc biệt, Nghị định sửa đổi về khai thác cát sỏi đã giúp điều chỉnh thời gian khai thác phù hợp với nhu cầu thực tế, đồng thời giảm thiểu các vi phạm và rủi ro trong khai thác.

Tính từ đầu năm 2024 đến ngày 6/12/2024, Cục Khoáng sản đã thực hiện các công tác cấp phép và giám sát hoạt động khai thác khoáng sản, bao gồm việc cấp 3 Giấy phép thăm dò khoáng sản và 19 Giấy phép khai thác khoáng sản, trong đó có 15 Giấy phép khai thác cấp mới và 4 Giấy phép gia hạn khai thác. Cũng trong năm 2024, Cục Khoáng sản đã ký 9 Quyết định phê duyệt các dự án đóng cửa mỏ, trong đó có 4 Quyết định điều chỉnh gia hạn đóng cửa mỏ.

Đồng thời, Cục cũng đã thực hiện công tác kiểm tra tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và xác định chi phí thăm dò khoáng sản phải hoàn trả từ các địa phương như Thừa Thiên Huế và Kiên Giang. Qua công tác kiểm tra, một số vi phạm trong việc lập báo cáo thống kê và kiểm kê trữ lượng khoáng sản đã được phát hiện và xử lý kịp thời.

Công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản luôn được ưu tiên hàng đầu. Các quy định về bảo vệ môi trường trong Luật Địa chất và Khoáng sản đã được cải thiện, yêu cầu các đơn vị khai thác khoáng sản phải tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường chặt chẽ.

Việc kiểm tra, giám sát các mỏ khoáng sản về bảo vệ môi trường và khôi phục cảnh quan sau khai thác cũng được thực hiện thường xuyên. Ngoài ra, công tác đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường sau khai thác đã được quy định rõ ràng, nhằm hạn chế các tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng.

Trong năm 2024, Cục Khoáng sản đã triển khai kế hoạch kiểm tra và thanh tra các hoạt động khai thác khoáng sản theo kế hoạch đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt.

Đoàn kiểm tra đã phát hiện một số vi phạm về quy định trong khai thác khoáng sản và quản lý tài nguyên khoáng sản. Các vi phạm chủ yếu liên quan đến việc lập báo cáo thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản còn lại trong khu vực khai thác và các vi phạm liên quan đến bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác.

Khoáng sản là nguồn tài nguyên quan trọng không thể tái tạo, đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia.

Việc quản lý và khai thác khoáng sản không chỉ liên quan đến sự phát triển của ngành công nghiệp mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đến môi trường và sự bền vững của nền kinh tế. Do đó, công tác quản lý khoáng sản có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo khai thác hợp lý, hiệu quả và bền vững tài nguyên quốc gia.