Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, so với đầu tư công, đầu tư theo hợp đồng BT có một số lợi thế, như: tận dụng được nguồn vốn từ khu vực tư nhân; nhà đầu tư chủ động được nguồn vốn nên đẩy nhanh được tiến độ xây dựng công trình, sớm đưa công trình vào khai thác, sử dụng.  

Thời gian qua, trên cơ sở đề xuất của Tp. Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh và Nghệ An, Quốc hội đã cho phép các địa phương này được áp dụng loại Hợp đồng BT; một số địa phương khác tiếp tục kiến nghị được thí điểm áp dụng loại hợp đồng này. Do vậy, việc mở rộng áp dụng là cần thiết để khai thác tối đa lợi thế của loại hợp đồng này.

Tuy vậy, để khắc phục các tồn tại của hợp đồng BT giai đoạn trước, Chính phủ yêu cầu đổi mới toàn diện cách thức thực hiện và thanh toán cho nhà đầu tư theo hướng: Tổng mức đầu tư công trình BT phải được xác định chính xác, tránh nâng khống giá trị công trình; Tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư; Cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư (bằng đất, bằng tiền) phải được xác định cụ thể, rõ ràng, minh bạch ngay từ giai đoạn lập dự án; Cơ chế quản lý hợp đồng phải bảo đảm chặt chẽ, tránh phát sinh lãi trả chậm dẫn đến tăng tổng mức đầu tư; bảo đảm chất lượng công trình sau khi nhà đầu tư chuyển giao cho nhà nước.

Về nội dung này, cơ quan thẩm tra đề nghị, để bảo đảm tính khả thi của quy định về loại hợp đồng BT, đề nghị quy định theo hướng giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết đối với cơ chế, trình tự, thủ tục của loại hợp đồng BT theo nguyên tắc đổi mới toàn diện cách thức thực hiện và thanh toán cho nhà đầu tư, khắc phục tối đa các bất cập, hạn chế trong việc thực hiện, phát huy lợi thế của loại hợp đồng BT, không để xảy ra thất thoát, lãng phí, tiêu cực.

160 dự án BT đang kẹt: Cần Nghị quyết riêng của Quốc hội để tháo gỡ 

Về việc việc xử lý vướng mắc đối với các dự án BOT, BT chuyển tiếp, dự thảo luật cho phép áp dụng Luật PPP trong trường hợp hợp đồng được ký kết trước thời điểm Luật PPP có hiệu lực thi hành mà chưa có quy định điều chỉnh những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện dự án.

Đối với các hợp đồng dự án BT có nội dung chưa phù hợp với quy định pháp luật tại thời điểm ký kết, Chính phủ đã đề xuất cơ chế xử lý tại Tờ trình số 513/TTr-CP. Tuy nhiên, đây là nội dung phức tạp, cần được rà soát, đánh giá kỹ lưỡng hơn. Do đó, Chính phủ đã báo cáo cấp có thẩm quyền theo hướng nghiên cứu xây dựng Nghị quyết của Quốc hội để tháo gỡ vướng mắc đối với các dự án này.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện nay nguồn lực tồn đọng tại các dự án BT chuyển tiếp rất lớn. Theo rà soát của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện có khoảng 160 dự án BT chuyển tiếp, tổng mức đầu tư khoảng 59 nghìn tỷ đồng; quỹ đất đối ứng khoảng 20 nghìn héc ta.

Nếu không có giải pháp xử lý vướng mắc, làm rõ cơ sở pháp lý để các dự án này tiếp tục triển khai thì không thể khơi thông, giải phóng các nguồn lực đang tồn đọng.

Đối với các hợp đồng dự án BT có nội dung chưa phù hợp với quy định pháp luật tại thời điểm ký kết, Chính phủ đã đề xuất cơ chế xử lý tại Tờ trình số 513/TTr-CP. Tuy nhiên, đây là nội dung phức tạp, cần được tiếp tục rà soát, đánh giá, phân loại vướng mắc cụ thể đối với từng dự án BT chuyển tiếp, xác định mức độ vi phạm để có phương án xử lý theo quy định của pháp luật, tránh hợp pháp hóa sai phạm.  

Với nội dung này, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ thống kê làm rõ các dự án hiện nay đang gặp vướng mắc cần sửa đổi, bổ sung hợp đồng để làm rõ sự cần thiết đối với chính sách này.