Trong xác định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất thu hồi cần tính toán để điều tiết, phân phối phần địa tô chênh lệch do thay đổi quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện các dự án tạo ra cho người có đất thu hồi.

Quan điểm trên được Ủy ban Kinh tế Quốc hội nêu tại báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai sửa đổi. Dự thảo được thẩm tra là bản đã được Chính phủ tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022) và góp ý của Nhân dân đầu năm 2023 vừa qua.

Liên quan tới các quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư, dự thảo luật đã quy định theo hướng đa dạng các hình thức bồi thường.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu bảo đảm việc bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi phải có giá trị tương đương với đất thu hồi để bảo đảm quyền lợi của người có đất thu hồi.

“Trong xác định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất thu hồi cần tính toán để điều tiết, phân phối phần địa tô chênh lệch do thay đổi quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện các dự án tạo ra cho người có đất thu hồi, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, người bị thu hồi đất và lợi ích của nhà đầu tư”, báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Trước đó, trong các lần thảo luận tại nghị trường, việc điều tiết, phân phối chênh lệch địa tô được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị nghiên cứu quy định rõ trong dự thảo luật về quyền của người bị thu hồi đất tại các dự án phải được tham gia ngay từ đầu trong quá trình xây dựng phương án bồi thường, tái định cư.

Đồng thời, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải được xây dựng một cách thỏa đáng, được sự đồng thuận của người dân và được thực hiện công khai, đúng quy định của pháp luật trước khi có quyết định thu hồi đất.

“Nếu phương án không được đại đa số cư dân khu vực thu hồi đồng ý cao thì phải giải trình, thay đổi phương án”, báo cáo thẩm tra nêu quan điểm.

Quy định về sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất (Điều 123), theo cơ quan thẩm tra vẫn cần hoàn thiện thêm.

Cụ thể là cần tiếp tục nghiên cứu, quy định rõ về tiêu chí xác định các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất phân biệt với trường hợp Nhà nước không thu hồi đất để nhà đầu tư thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đối với dự án nhà ở thương mại, bảo đảm thống nhất với các quy định về điều kiện, quy trình đầu tư, bảo đảm thuận lợi, rõ ràng, minh bạch.

Cơ quan thẩm tra cũng chỉ rõ, theo quy định tại điểm c khoản 4 Điều 38 dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) , chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại được chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư làm chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại khi nhà đầu tư “có quyền sử dụng đất phi nông nghiệp không phải là đất ở đã nộp tiền sử dụng đất hoặc nộp tiền thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê”, nhưng quy định tại Điều 118 dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chưa ghi nhận trường hợp này.

Liên quan đến nội dung này, Uỷ ban Kinh tế nhắc lại khi Quốc hội xem xét, cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung 9 luật tại kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội đã thống nhất không bổ sung hình thức sử dụng đất khác không phải là đất ở làm dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại.

Tuy nhiên, dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) lần này đã quy định chặt chẽ hơn, xác định quyền sử dụng đất đối với đất khác trong trường hợp này là “đất phi nông nghiệp không phải là đất ở đã nộp tiền sử dụng đất hoặc hoặc nộp tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê”.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cơ bản tán thành quy định tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) nhằm thiết lập cơ sở pháp lý rõ ràng để giải quyết được vấn đề vướng mắc trong thực tiễn, tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại có quỹ đất hỗn hợp gồm nhiều loại đất không chỉ là đất ở và có cơ chế để chuyển mục đích sử dụng đất cho các loại đất phi nông nghiệp trong khu đô thị phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị.

Cơ quan của Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo phối hợp với Bộ Xây dựng, báo cáo Chính phủ xem xét, thống nhất quan điểm chính sách về nội dung này để quy định thống nhất tại dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), bảo đảm sự đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, Ủy ban Kinh tế còn đề nghị làm rõ sự cần thiết và tính hợp lý của quy định tại điểm c khoản 3 Điều 123 về điều kiện để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất lại phải có “văn bản chấp thuận của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về việc thỏa thuận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án”.

Chiều nay, tại phiên họp thứ 23, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đất đai sửa đổi, bản đã được tiếp thu ý kiến nhân dân.