“Nhiều doanh nghiệp lớn đã phải bán gần hết tài sản, những gì có thể bán được đã bán, chỉ bằng 50% giá thực và người mua là doanh nghiệp nước ngoài. Đây là câu chuyện thâu tóm chúng tôi đã cảnh báo nhiều lần”.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh thông tin trên khi phát biểu cuối phiên thảo luận về kinh tế, xã hội của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 9/5.

Tại đây, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội và một số ý kiến thảo luận cho rằng, cần đánh giá kỹ hơn về tình hình doanh nghiệp và nhận diện đầy đủ hơn những nguyên nhân dẫn đến yếu kém, hạn chế của nền kinh tế.

Thành tích đạt được nhận diện cũng chưa hết, yếu kém cũng chung chung, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhận xét.

Theo Chủ tịch Quốc hội, với năm 2022 và những tháng đầu năm 2023 cần nhấn mạnh điểm sáng cơ bản là giữ được ổn định kinh tế vĩ mô.

Nhưng, cũng đồng ý với nhận định cuả Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, theo Chủ tịch Quốc hội, là suy giảm động lực và tốc độ tăng trưởng đã bắt đầu rất rõ từ quý III/2022. "Quý III tăng trưởng 13,7%, sang đến quý IV còn có 5,9%, bắt đầu sang quý I năm nay còn có 3,32%, rơi gần như thẳng đứng như thế. Tới đây, nhiệm vụ là phải đánh giá, dự báo xem đã xuống đáy chưa và bắt đầu có chiều hướng đi lên không hay vẫn tiếp tục xuống", Chủ tịch Quốc hội lưu ý. 

Ông Vương Đình Huệ nhấn mạnh, các thị trường bắt đầu xuất hiện tình trạng rất khó khăn, từ thị trường tài chính, tiền tệ, thị trường bất động sản. "Nền kinh tế không có thanh khoản được, bây giờ đầu tư công còn triệu tỷ trong ngân hàng, các khoản của ngân sách còn triệu tỷ không ra được, nền kinh tế thì thiếu tiền, cung tiền M2 thì thiếu, lạm phát thấp, lãi suất cao, toàn những nghịch lý cả".

Về giải pháp, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, các chuyên gia hiện nay góp ý nhiều, đề nghị phải tập trung vào cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, công vụ.

“Cần khắc phục một bộ phận (cán bộ), chưa biết là lớn hay nhỏ, cả Trung ương và địa phương lẩn tránh, né tránh trách nhiệm, sợ sai, không chịu làm, đùn đẩy trách nhiệm. Việc của anh đẩy cho người khác, việc cấp dưới đẩy lên cấp trên”, Chủ tịch Quốc hội nêu.

Né tránh, đùn đẩy trách nhiệm cũng là vấn đề được các ý kiến khác tại phiên thảo luận đề nghị phải quyết liệt khắc phục.

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói, 4 tháng đầu năm 2023 có rất nhiều khó khăn, tác động từ bên ngoài là khó khăn chính.

Với khó khăn từ bên trong, Bộ trưởng khẳng định đúng như Chủ tịch Quốc hội và các ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nêu, khó nhất hiện này là tâm lý của thị trường, niềm tin xã hội và né tránh, sợ trách nhiệm của cán bộ thực thi các cấp.

Ông kể, TP.HCM riêng năm 2022 hỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư 584 văn bản. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải trả lời là 604 văn bản. “Nhưng quan trọng rằng, tất cả các nội dung hỏi đều thuộc thẩm quyền của thành phố. Đấy là một hiện tượng né tránh, một hiện tượng đùn đẩy, hiện tượng đá bóng, đá lên trên xong lại ngồi chờ, tức là không làm gì”.

Sau đó Bộ trưởng dẫn chứng, mỗi một năm của giai đoạn 2018-2021, TP.HCM cấp phép trung bình khoảng 70 dự án bất động sản, nhưng trong 2 năm vừa qua chỉ  cấp phép có 8 dự án, tức là hầu như đứng bóng, không làm gì.

“Tôi cho rằng, có lẽ vấn đề lớn nhất hiện nay là cán bộ các cấp sợ, né tránh, đùn đẩy và lẩn tránh không làm”, Bộ trưởng nêu quan điểm.

Liên qụan đến khó khăn của doanh nghiệp, Bộ trưởng nhìn nhận điều hành tín dụng là có vấn đề, lúc thì thả ra nhanh quá, lúc thì lại siết lại quá, nên các doanh nghiệp hiện nay rất khó khăn.

“Nhiều doanh nghiệp lớn chúng tôi biết đã phải bán gần hết tài sản, những gì bán được là đã bán, đấy là việc rất đáng lo ngại và bán có 50% giá thực. Người mua là ai, người mua toàn là nước ngoài. Đấy là câu chuyện chúng tôi đã cảnh báo rất nhiều lần về việc thâu tóm của nước ngoài, rất nguy hiểm, nhất là đối với những doanh nghiệp lớn mà chúng ta cần phải giữ, cần phải hỗ trợ để cho nền kinh tế, đấy là vấn đề chúng tôi rất lo ngại”, ông Nguyễn Chí Dũng phát biểu.

Khó khăn tiếp theo của doanh nghiệp được Bộ trưởng nêu là các thủ tục đầu tư hiện nay hoặc phải mất độ 2 năm mới giải quyết được 1 vấn đề, có thủ tục mất một năm, các doanh nghiệp không thể làm được. “Người ta đã lo ngại như thế, kinh tế đã khó khăn như thế nhưng tinh thần giải quyết công việc không có, cho nên rất khó”, ông nói.

Về môi trường đầu tư, theo Bộ trưởng là “rất kẹt”. Trước đây, Nghị quyết 02 chính là Nghị quyết 19 về môi trường đầu tư kinh doanh để riêng, năm vừa rồi lại nhập vào một, nên mờ nhạt đi.

“Chúng ta đã đấu tranh suốt mấy năm nay, thể chế đã cải thiện, cải tiến rất nhiều để giảm các điều kiện kinh doanh và các loại kinh doanh có điều kiện, nhưng bây giờ, thông qua các văn bản của các bộ, ngành, các địa phương đã phát sinh ra hàng ngàn thủ tục mới. Chúng tôi đã giao Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương là đơn vị chuyên theo dõi vấn đề này đang tổng rà soát lại xem các văn bản của các bộ, ngành cái nào trái quy định, cái nào đi ngược với các quy định của luật pháp, hạn chế quyền của người dân và doanh nghiệp. Đây là một vấn đề rất lớn hiện nay, nó làm cản trở và làm ách tắc tất cả các hoạt động của nền kinh tế hiện nay”, Bộ trưởng nêu.

Về chỉ tiêu tăng trưởng cả năm, vấn đề nhiều ý kiến lo ngại, Bộ trưởng nói dấu hiệu của tháng 4 tương đối tốt, Bộ sẽ tiếp tục tham mưu để có những giải pháp phù hợp hơn, sát đúng hơn để kinh tế của các quý sau sẽ có thể tiếp tục phục hồi và phát triển.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng bày tỏ lo ngại về mục tiêu tăng GDP 6,5% của cả năm.

“Chúng tôi đã báo cáo nhiều lần kịch bản muốn đạt được 6,5%, thì các quý sau tăng trưởng phải rất cao, phải xấp xỉ khoảng 8%, mà như vậy rất khó. Tuy nhiên, Chính phủ đang để mục tiêu này để giữ, để phấn đấu, cũng hy vọng tình hình thế giới, trong nước có chuyển biến thay đổi thì có thể đáp ứng được, nhưng đây là một vấn đề hết sức khó khăn, hết sức thách thức”, Bộ trưởng nói.