Phát biểu thảo luận trong phiên thảo luận sáng 26/10/2018 về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đại biểu Nguyễn Quốc Bình, đoàn Hà Nội, cho rằng, so với trình độ phát triển công nghệ thông tin thế giới, công nghệ thông tin tại nước ta đang tụt hậu rất xa và chưa được tích hợp nhuần nhuyễn vào các hoạt động kinh tế, xã hội hay trong điều hành chính phủ.

“Công nghệ thông tin không còn và không nên được coi là một ngành riêng cũng không chỉ là ngành hạ tầng của hạ tầng mà cần thiết được xem là yếu tố cấu thành của mọi hoạt động tương tự như yếu tố nguồn nhân lực, yếu tố tài chính, là yếu tố cốt lõi để tạo ra giá trị gia tăng trong nền kinh tế số”, Đại biểu Nguyễn Quốc Bình phát biểu tại Hội trường sáng 26/10.

Theo Sách Trắng Công nghệ thông tin – Truyền thông Việt Nam 2017, ở nước ta trong thời gian qua, công nghệ thông tin đã có những bước phát triển quan trọng ở cả 3 lĩnh vực sản xuất, ứng dụng và cung cấp dịch vụ.

Trong đó, năm 2016, doanh thu phần cứng là 58,83 tỷ USD (88%), công nghiệp phần mềm và nội dung số là 3,77 tỷ USD (5,58%) và dịch vụ công nghệ thông tin là 5,07 tỷ USD (6,42%). So sánh với ngành công nghiệp ôtô, được coi là ngành rất “nóng” năm 2016, tổng doanh thu là 3,7 tỷ USD thì ngành công nghệ thông tin có doanh thu gấp khoảng 20 lần ngành công nghiệp ôtô.

Để tận dụng xu thể, Đại biểu Nguyễn Quốc Bình đề xuất 6 việc cần làm ngay.

Một là, cần thống nhất nhận thức về chuyển đổi số. Việc tạo ra tài sản số và lợi thế kinh doanh số thông qua chiếm lĩnh mặt tiền kinh doanh trong không gian số-thực được nhìn thận là việc cần phải làm ngay để tận dụng cơ hội của cuộc cách mạng 4.0.

“Chính phủ cần nhanh chóng đưa ra danh sách các tài sản số quốc gia quan trọng cần được xây dựng và có các chiến lược và chương trình phù hợp, trong đó doanh nghiệp và người dân tham gia xây dựng tài sản số quốc gia và nhanh chóng chiếm lĩnh các mũi kinh doanh số quan trọng như thương mại điện tử, thanh toán điện tử, các dịch vụ thông minh…”, Đại biểu Nguyễn Quốc Bình phát biểu.

Hai là, phải nhanh chóng điều chỉnh những việc chưa đúng xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ về công nghệ thông tin hay những gì đã lỗi thời.

Trong nhiều năm qua, tin học hóa ở nước ta được triển khai phân tán theo ngành dọc, mà thiếu thiết kế tổng thể ở cấp chính phủ. Vì vậy, kết quả thu được là các hệ thống ứng dụng rời rạc, “của ai nấy dùng”, không liên thông với nhau, dẫn đến sự hình thành các cơ sở dữ liệu (CSDL) cát cứ, độc lập với nhau và có chất lượng thấp.

Để khắc phục những thiếu sót này, ông Bình đề nghị cần điều chỉnh ngay các dự án xây dựng CSDL quốc gia và các hệ thống thông tin đang triển khai phân tán rời rạc về thành một CSDL quốc gia tích hợp liên thông; xây dựng hành lang pháp lý đảm bảo việc chia sẻ dữ liệu, định danh điện tử và quyền riêng tư về dữ liệu.

“Cần đổi mới việc triển khai CNTT trong cơ quan nhà nước theo hướng áp dụng chính sách thuê ngoài dịch vụ CNTT như Quyết định số 80/2014/QĐ-TTg đã chỉ ra là phù hợp với xu hướng chung”, ông Bình đề xuất.

Ba là, cần phải xây dựng hạ tầng số quốc gia và các tài sản số quốc gia. Theo ông Bình, hạ tầng số quốc gia bao gồm hạ tầng dữ liệu, hạ tầng kỹ thuật và hệ thống chính sách quản lý kho dữ liệu số quốc gia.

Trong hạ tầng số quốc gia, hạ tầng dữ liệu là quan trọng nhất. Hạ tầng dữ liệu phải được hình thành trên cơ sở số hóa các dữ liệu đang có và liên tục tiếp nhận các dữ liệu số hóa mới.

Để thực hiện việc này, cần đưa việc kiểm toán dữ liệu trong cơ quan nhà nước thành yêu cầu bắt buộc, giống như kiểm toán tài chính. Qua đó có thể biết được các dữ liệu nào cần để hình thành hạ tầng số và tài sản số quốc gia.

“Cần có chính sách quy định cấp độ mở của dữ liệu, cơ chế sử dụng chia sẻ dữ liệu trong đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân Việt Nam được chủ động trong việc cung cấp và sử dụng các dữ liệu chung của quốc gia nhằm làm chủ để tạo ra các giá trị gia tăng và tạo lợi thế cạnh tranh”, ông Bình nhấn mạnh.

Bốn là, cần tạo lập ra một Việt Nam số (xã hội số) để người dân trở thành công dân của một Việt Nam số.

Năm là, cần khai thác ngay một cách hợp lý những tiến bộ công nghệ tiên tiến của thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 để chiếm lĩnh những mặt tiền kinh doanh và thu hút đầu tư.

Theo Đại biểu Nguyễn Quốc Bình, hiện nay, việc ứng dụng các thành tựu của CMCN 4.0 không đòi hỏi phải đạt đến trình độ nhất định mới có thể triển khai mà có thể áp dụng được ngay trong chừng mực  nhất định. Uber hay Grab là những ví dụ dễ thấy, nhà thông minh, chiếu sáng thông minh, giao thông thông minh,… cũng là những ứng dụng minh chứng ngày càng phổ biến.

Khai thác thế mạnh của CMCN 4.0 vào thực tế còn là cách tạo ra đột phá trong nhiều lĩnh vực. Ví dụ áp dụng Internet kết nối vạn vật (IoT) trong phát triển nông nghiệp thông minh tạo ra bước nhảy vọt trong lĩnh vực nông nghiệp nếu so sánh với tập quán canh tác truyền thống ở nước ta.

Sáu là, Chính phủ cần làm gương và làm đầu mối tập hợp các sức mạnh của cộng đồng và doanh nghiệp để chuyển đổi số thông qua các chương trình như Chính phủ điện tử, Chính phủ số và các chương trình trọng điểm phát triển công nghiệp 4.0.

Chính phủ nên tập hợp và điều phối mọi nguồn lực của ngành CNTT qua những chính sách với các chỉ tiêu cụ thể đo đếm được. Có thể kể tới các chỉ tiêu như bao nhiêu phần trăm về chỉ tiêu cải cách được cải thiện sau khi chương trình thành công? Bao nhiêu phần trăm của chương trình này sẽ được thực hiện bằng vốn ngân sách? Bao nhiêu phần trăm là xã hội hóa? Bao nhiêu phần trăm là các công ty nhà nước, công ty lớn, công ty vừa và nhỏ, công ty startup thực hiện? Những công nghệ mới nào được thực hiện? Chính phủ sẽ tiết kiệm được bao nhiêu thời gian, giấy tờ, người dân doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được bao nhiêu công sức, thời gian thực hiện thủ tục hành chính?

Chỉ khi những chính sách này được đề ra cụ thể và được đo đếm rõ ràng minh bạch chúng ta mới có thể tin tưởng vào một sự chuyển đổi số hiệu quả và thành công.

“Việc chúng ta có tranh thủ thời cơ và không bị tụt hậu trong CMCN 4.0 hay không phụ thuộc vào cơ chế, chính sách của Chính phủ. Một cơ chế chính sách nhanh, mạnh, đúng đắn, minh bạch về lĩnh vực này sẽ được xem như là tài nguyên quốc gia lớn nhất trong thời đại CMCN 4.0 này”, Đại biểu Nguyễn Quốc Bình nhấn  mạnh.