Bệnh nhân N.T.H, 64 tuổi đến khám tại bệnh viện trong tình trạng sưng phù hai bắp chân. Bà kể phát hiện suy tĩnh mạch chi dưới từ ba năm trước, uống nhiều loại thuốc và mang vớ tĩnh mạch đều đặn nhưng bệnh tình thuyên giảm không đáng kể. Một tháng gần đây triệu chứng nặng lên, bà thường xuyên đau nhức chân, vọp bẻ, đêm phải kê cao chân mới ngủ được.

Theo lời kể của bệnh nhân bà từng làm nhân viên văn phòng hơn 30 năm. Trung bình mỗi ngày bà ngồi trên 10 giờ ở công sở, rất ít khi đứng dậy do đặc thù công việc phải tiếp nhiều khách hàng. Bà cũng không có thời gian tập thể dục hàng ngày. Đây là yếu tố nguy cơ chính dẫn tới bệnh lý suy tĩnh mạch chi dưới.

Các bác sĩ lý giải, không tập thể dục thường xuyên cùng với đặc thù công việc phải ngồi hoặc đứng trong thời gian dài sẽ làm tăng áp lực trong tĩnh mạch, khiến tĩnh mạch “giãn không hồi phục” do ứ máu.

Tình trạng giãn tĩnh mạch cũng làm suy yếu các van tĩnh mạch, khiến tĩnh mạch bị suy nặng hơn. Bên cạnh đó, hiện tượng cục máu đông trong hệ tĩnh mạch sâu ở chân (huyết khối tĩnh mạch sâu) cũng là nguyên nhân làm nặng thêm tình trạng suy van tĩnh mạch mạn tính.

Bà H.được chẩn đoán suy giãn tĩnh mạch chi dưới mức độ 3, phải thực hiện thủ thuật để loại bỏ tĩnh mạch bệnh, định hướng dòng máu đi lại theo các tĩnh mạch khỏe mạnh khác.

Hai phương pháp phù hợp là đốt laser nội mạch (luồn dây đốt vào tĩnh mạch và tiến hành đốt nóng bằng sóng nhiệt để phá hủy tĩnh mạch bị bệnh) và bơm keo tĩnh mạch Venaseal.

So với đốt laser nội mạch, bơm keo tĩnh mạch Venaseal là phương pháp hiện đại được đánh giá cao vì sự tiện lợi, có nhiều ưu điểm vượt trội: Không gây tổn thương dọc theo tĩnh mạch do đốt, ít đau hơn, không gây bỏng da, người bệnh không bắt buộc mang vớ tĩnh mạch vùng đùi liên tục sau mổ và thời gian thực hiện thủ thuật nhanh chóng.

ThS.BS.CKI Lê Chí Hiếu, Khoa Ngoại Tim mạch, Lồng ngực, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM lý giải, cứ 20 người trưởng thành thì có 1 người bị suy tĩnh mạch chi dưới.

Bệnh phổ biến ở nữ giới trên 50 tuổi, người thừa cân - béo phì, hút thuốc lá, phụ nữ mang thai hoặc đã mang thai nhiều lần, cha mẹ/anh chị ruột bị suy tĩnh mạch mạn tính, tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu.

Đặc biệt, người thường xuyên mang giày cao gót, người làm công việc phải đứng nhiều hoặc ngồi một chỗ trong thời gian dài như giáo viên, nhân viên văn phòng, thu ngân, tiếp viên hàng không… cũng tăng nguy cơ mắc bệnh này.

Theo bác sĩ Hiếu, ngoài hai phương pháp thường được áp dụng cho các trường hợp suy tĩnh mạch chi dưới mức độ trung bình đến nặng) là đốt laser nội mạch và bơm keo tĩnh mạch Venaseal, bệnh ở mức độ nhẹ có thể điều trị bằng thuốc kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh.

Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ kê các loại thuốc phù hợp như thuốc tăng cường trương lực tĩnh mạch, thuốc chống đông để ngăn ngừa hình thành cục máu đông…

Một số trường hợp suy tĩnh mạch chi dưới dạng mạng nhện (giãn tĩnh mạch nông kích thước dưới 1 mm dưới da), bác sĩ sẽ chích xơ tĩnh mạch nhiều lần để loại bỏ những tĩnh mạch này.

Suy tĩnh mạch chi dưới có thể được ngăn ngừa bằng cách không hút thuốc lá, tránh mặc các loại quần áo bó sát hay đeo thắt lưng quá chặt, không ngồi hoặc đứng quá lâu, hạn chế mang giày cao gót, có chế độ ăn uống thân thiện với trái tim (giảm muối, hạn chế thức ăn chiên rán và các loại thực phẩm chế biến sẵn, tăng cường trái cây, rau củ, chất béo tốt, các loại hạt…), tập thể dục thường xuyên, giữ cân nặng hợp lý.

Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, giãn tĩnh mạch chi dưới thường gặp ở khoảng 35% người đang làm việc, khoảng 50% người đã nghỉ hưu, tỷ lệ mắc bệnh ở nữ giới cao gấp 3 lần nam giới. Các triệu chứng của bệnh thường âm thầm, không rõ ràng nên không được quan tâm chăm sóc đúng mức.

Suy giãn tĩnh mạch chi dưới hay còn gọi giãn tĩnh mạch chân là tình trạng máu ở hệ thống tĩnh mạch bị ứ lại ở chân, không đi lên tĩnh mạch chủ để trở về tim như bình thường.

Tình trạng này làm tăng áp lực thủy tĩnh trong lòng tĩnh mạch khiến tĩnh mạch giãn ra. Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh tiếp tục tiến triển sẽ làm dòng máu động mạch tới nuôi chân cũng bị giảm theo.

Hậu quả là người bệnh sẽ gặp cảm giác nặng chân, nhức mỏi, phù chân, tê dị cảm, kiến bò, chuột rút về ban đêm. Thậm chí, những trường hợp nặng hơn các rối loạn tưới máu nuôi dưỡng chân có thể dẫn đến các biến chứng như chàm da, loét chân không làm khiến việc điều trị kéo dài và khó khăn hơn. Suy giãn tĩnh mạch ở người trẻ có xu hướng tăng cao trong thời gian gần đây.

Ở giai đoạn đầu, biểu hiện bệnh thường không rõ ràng và thoáng qua. Người bệnh có cảm giác nặng chân, có thể thấy giày dép chật hơn bình thường.

Trường hợp nặng hơn, người bệnh có thể thấy chân dễ mỏi, phù nhẹ khi đứng lâu ngồi nhiều, cảm giác như bị kim châm hay kiến bò vùng cẳng chân, chuột rút vào ban đêm…

Người bệnh cũng có thể nhìn thấy mạch máu nhỏ li ti trên bề mặt da như mạng nhện (spider vein) hay lớn hơn và sâu hơn như dạng lưới ở lớp dưới da.

Các biểu hiện trên có thể mất đi khi người bệnh nghỉ ngơi, các tĩnh mạch giãn chưa nhiều, lúc giãn lúc không nên người bệnh ít chú ý và dễ bỏ qua.

Vào giai đoạn tiến triển, chân người bệnh bắt đầu có biểu hiện phù ở mắt cá hay bàn chân. Vùng cẳng chân xuất hiện thay đổi màu sắc da, biểu hiện của loạn dưỡng do máu tĩnh mạch ứ lâu ngày.

Các tĩnh mạch căng giãn gây cảm giác đau tức chân, máu thoát ra ngoài mạch gây phù chân. Hiện tượng này không mất đi khi nghỉ ngơi, trường hợp nặng hơn có thể thấy các búi tĩnh mạch nổi to rõ trên da thường xuyên, các mảng máu bầm trên da…

Khi giãn tĩnh mạch bước vào giai đoạn biến chứng, tĩnh mạch nông giãn to thành búi, bị viêm tạo huyết khối trong lòng. Kết hợp với tình trạng loét do thiểu dưỡng có thể tạo nên những ổ loét, nhiễm trùng…