Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đại biểu Vũ Trọng Kim (Nam Định) đặt vấn đề như trên khi phát biểu tại phiên họp toàn thể lần thứ 10 của Ủy ban Tư pháp, sáng 6/9.

Báo cáo phục vụ phiên họp này cho biết, trong kỳ báo cáo (từ 1/10/2022 đến ngày 31/7/2023) tội phạm tham nhũng, chức vụ phát hiện tăng 71,46% số vụ, tăng 116,17% số đối tượng, đặc biệt số vụ nhận hối lộ phát hiện tăng 312,5%.

Đại biểu Dương Khắc Mai, Ủy viên Ủy ban Tư pháp nhìn nhận, năm 2023, Chính phủ có nhiều giải pháp, nỗ lực cố gắng trong công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật nhưng tổng thể chung, tội phạm tăng về số vụ, số người chết, thiệt hại về tài sản rất lớn.

“Tội phạm tham nhũng tiếp tục tăng. Đây là vấn đề rất nhức nhối. Vấn đề đặt ra là tại sao những năm qua, Đảng, Nhà nước kiên quyết với tội phạm tham nhũng, đưa ra nhiều quyết sách và xử lý rất mạnh mẽ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ nhưng tội phạm tham nhũng vẫn tăng”.

Nhận xét như trên, ông Mai nhấn mạnh, vấn đề đặt ra là, chúng ta làm mạnh nhưng tội phạm tham nhũng không sợ, nhờn pháp luật? Hay các chế tài, hình phạt của chúng ta chưa đủ mạnh? Nếu như thế phải nghiên cứu sửa luật liên quan, các hình phạt với tội phạm này.

Ở Singapore có những loại tội, trước họ dùng hình phạt nhẹ, nay tăng mạnh hơn để đủ sức răn đe. Chúng ta quyết liệt rồi nhưng tội phạm vẫn tăng thì chúng ta phải xem lại thể chế của chúng ta, ông Mai nói.

Về phòng chống tội phạm nói chung, ông Vũ Trọng Kim nhận xét, thực tế Chính phủ làm rất nhiều, rất quyết liệt, cũng có những trọng tâm, trọng điểm. Các cơ quan bảo vệ pháp luật cũng cố gắng rất nhiều, có những việc nỗ lực vượt bậc. Nhưng tại sao vi phạm pháp luật và tội phạm không ngừng tăng, gây ra những khó khăn cho cơ quan điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án…ông Kim nhận xét, sau đó dẫn lại các con số tại báo cáo của Chính phủ cho thấy tội giết người tăng hơn 20%, cướp tài sản tăng hơn 50%, cướp giật tăng hơn 23%, lừa đảo chiếm đoạt tài sản tăng hơn 57%, cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự tăng hơn 92%...

Nhấn mạnh những con số trên đã gây bất an trong dư luận, ông Kim cho rằng phải tìm nguyên nhân vì sao.

“Tất nhiên, nguyên nhân có chủ quan và khách quan, nhưng phần chủ quan là chính. Trước hết, chúng ta phải xem lại toàn bộ các chính sách kinh tế, xã hội và những biện pháp khác trong vấn đề bảo vệ pháp luật”, ông Kim đặt vấn đề.

Đề cập nguyên nhân, ông Kim nói, một phần có thể là sau Covid-19, phục hồi kinh tế không nhanh được, đã gây ra khó khăn cho một bộ phận dân cư. Nhàn cư vi bất thiện và quan trọng hơn là bần cùng sinh đạo tặc, cùng cực quá nên làm liều. Nhiều vụ việc làm liều đến mức mình không tưởng tượng được”, ông Kim nhìn nhận.

Vị đại biểu Nam Định nhận xét “qua xử lý vụ án Việt Á và Chuyến bay giải cứu, thấy kinh khủng quá”.

“Người càng giàu lại muốn giàu thêm. Càng nhiều tiền thì càng không sợ cái gì hết. Quà cảm ơn gì mà nhiều thế, gợi ý đến 2-3 lần để lấy về hàng triệu đô la. Trời ơi, không thể chịu đựng nổi. Như thế có phải mục đích của những người này là vào Trung ương, làm Bộ trưởng, vào cơ quan nhà nước để ăn hối lộ hay không?”

“Bài học của chúng ta hôm nay cho nhà lãnh đạo, quản lý là khi niềm tin đã sụp đổ thì vạn lời nói đều vô nghĩa. Chúng ta phải thấm thía điều đó để quản trị đất nước, nếu không thì gay”, đại biểu Kim nói tiếp.

Theo đại biểu, bên cạnh đạo đức xã hội xuống cấp thì những hạn chế trong tổ chức  bộ máy, cán bộ cũng là một nguyên nhân sinh ra “bức tranh xấu xí”. Khi mà chưa bao giờ việc xét xử những vụ án hành chính nhiều như năm 2023. “Nhưng các vị quan chức đã vi phạm vẫn còn nhởn nhơ nên việc giải quyết, xử lý mới dưới 50%”, ông Kim nêu con số.

“Từ đó chúng ta thấy rằng nền hành chính có vấn đề, “báo động đỏ” là cán bộ tham nhũng bị đưa ra xét xử nhiều”. ông Kim nhận xét.

Cho rằng số vụ nhận hối lộ phát hiện tăng tới 312,5% là con số nhức nhối quá, ông Kim đặt vấn đề, “có phải đây là vùng cấm trước đây không sờ vào, những đối tượng ngoại lệ không dám đụng, bây giờ dám đụng nên lòi ra nhiều thế này? Có phải ngoài Ban chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng tiêu cực, còn Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực cấp tỉnh nữa nên lôi ra được nhiều hơn không? Trước ẩn nấp kỹ quá, bây giờ vào tận hang ổ thì chúng ta thấy nhiều quá".

"Nhóm nghiên cứu nói một câu tôi thấy rất đau: Họ đã lợi dụng triệt để lỗ hổng pháp luật để tham nhũng. Họ là ai, là bộ máy, tổ chức quản lý", vị đại biểu Nam Định nhìn nhận.