Trong buổi hội thảo khoa học "Quảng Ninh nhận diện và phát huy các giá trị văn hóa, con người, tạo nguồn lực cho phát triển nhanh, bền vững" diễn ra vừa qua, ông Nguyễn Xuân Ký chia sẻ, Quảng Ninh là vùng đất chứa đựng đậm đặc các trầm tích lịch sử, giàu bản sắc văn hóa, cốt cách riêng có của con người được hình thành nhờ sự quyện chặt của các yếu tố địa - chính trị, địa - kinh tế, địa - văn hóa, địa - quân sự, địa - tự nhiên, sinh thái.

Lịch sử hàng nghìn năm bền bỉ, kiên cường mở đất, dựng nghiệp, chống giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi biên cương và lao động, sản xuất góp phần hình thành và kết tinh thành hệ giá trị địa phương của Quảng Ninh. Hệ giá trị địa phương này vừa mang tính phổ quát của quốc gia - dân tộc, nhưng cũng vừa chứa đựng những đặc trưng riêng có của vùng đất địa đầu Đông Bắc Tổ quốc mà không nơi nào có được, trở thành tài sản vô giá của các thế hệ người Quảng Ninh trên hành trình xây dựng và bảo vệ quê hương.

Theo ông Ký, tiếp cận một cách toàn diện, có thể định nghĩa hệ giá trị của tỉnh Quảng Ninh là tổng thể những đặc trưng, thuộc tính, phẩm chất căn cốt nhất, khái quát cao nhất, có tính đại diện tiêu biểu của địa phương trên tất cả các mặt, lĩnh vực, từ thiên nhiên, văn hóa, xã hội, con người đến đặc điểm kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... được hun đúc, định hình từ điều kiện tự nhiên, từ kết quả quá trình lao động, đấu tranh để sinh tồn và phát triển của cộng đồng địa phương trong suốt chiều dài lịch sử phát triển của vùng đất, có tính bao trùm, được đa số cộng đồng công nhận, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ.

Trên cơ sở nhận thức sâu sắc những yếu tố đặc thù và mang tính trội về địa - chính trị, địa - kinh tế, địa - văn hóa, địa - tự nhiên, sinh thái..., nằm trong tương quan với các giá trị phổ quát của quốc gia - dân tộc Việt Nam, “ đến nay có thể bước đầu định hình hệ giá trị của tỉnh Quảng Ninh gồm 6 giá trị cơ bản cấu thành: Thiên nhiên tươi đẹp - Văn hóa đặc sắc - Xã hội văn minh - Hành chính minh bạch - Kinh tế phát triển - Nhân dân hạnh phúc”, ông Ký khẳng định..

Theo đó, “Thiên nhiên tươi đẹp”, tỉnh Quảng Ninh thường được ví như là một “Việt Nam thu nhỏ” do bao gồm toàn bộ các dạng cấu trúc địa lý: biển, đảo, đồng bằng, trung du, đồi núi và biên giới với cảnh trí tươi đẹp, kỳ vĩ, hiền hòa, vô cùng sống động. Quảng Ninh có trên 600 di tích lịch sử danh lam thắng cảnh được xếp hạng, nhiều cảnh quan có giá trị toàn cầu, như vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long, với khoảng hai nghìn hòn đảo, chiếm hơn 2/3 số đảo cả nước. Đặc biệt, vịnh Hạ Long của Quảng Ninh là kỳ quan thiên nhiên có một không hai trên thế giới, đã ba lần được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới. Quảng Ninh còn có danh thắng Yên Tử, một trung tâm của Phật giáo của Việt Nam. Có thể nói, tạo hóa đã ưu đãi ban tặng cho vùng đất Quảng Ninh nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, có một không hai về địa mạo, địa chất và những di sản văn hóa - lịch sử - tâm linh mang trong mình hồn cốt nghìn năm của mảnh đất địa đầu Đông Bắc…

“Văn hóa đặc sắc”, có thể thấy văn hóa bản địa của Quảng Ninh thể hiện sự giao thoa, hội tụ giữa văn hóa của nền văn minh sông Hồng và văn hóa biển, đảo ở biên cương Đông Bắc. Văn hóa biển, đảo của Quảng Ninh cũng được định hình và tích tụ qua nhiều thế hệ. Văn hóa công nhân mỏ - văn hóa riêng có và là bản sắc đặc trưng nhất của Quảng Ninh. Bên cạnh đó, văn hóa Quảng Ninh còn là bản tổng hòa bản sắc văn hóa của 23 dân tộc anh em quần cư trên vùng đất Quảng Ninh, trong đó có 22 dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống ở khu vực miền núi, biên giới, vùng sâu, vùng xa phía đông của tỉnh (các cộng đồng dân tộc Tày, Dao, Sán Dìu, Sán Chay, Hoa chiếm số đông).

“Xã hội văn minh”, Quảng Ninh là cái nôi của giai cấp công nhân và nền sản xuất công nghiệp hiện đại; là vùng đất phát triển giao thương, thương mại, dịch vụ, nhất là dịch vụ biển và dịch vụ du lịch từ rất sớm, nên sớm hình thành môi trường, nếp sống, tác phong của xã hội văn minh, với việc coi trọng những chuẩn mực ứng xử trong cộng đồng, văn minh công cộng, đời sống văn hóa, xây dựng đô thị văn minh, tinh thần kỷ luật và ý thức thượng tôn pháp luật...

“Hành chính minh bạch”, với quyết tâm chính trị cao và những kết quả xây dựng nền hành chính đạt được như: tính đến năm 2023, Quảng Ninh đã có 10 năm thực hiện đánh giá chỉ số cải cách hành chính và 6 năm đánh giá chỉ số đo lường sự hài lòng. Với sự coi trọng, cách làm và sự đầu tư bài bản, xứng tầm, thực sự đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm, các cấp ủy, chính quyền thường xuyên đối thoại với nhân dân..., Quảng Ninh có 6 năm liên tiếp (2017 - 2022) giữ vị trí Quán quân Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), 5 năm dẫn đầu Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index), 4 năm dẫn đầu bảng xếp hạng Chỉ số đo lường sự hài lòng của người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính Nhà nước (SIPAS) và 2 năm dẫn đầu vị trí xếp hạng Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI).

Có thể tự hào khẳng định rằng: “hành chính minh bạch” đã thực sự trở thành một giá trị đặc trưng trong hệ giá trị của tỉnh. Đây là một giá trị đương đại, song sự ra đời của nó sâu xa vẫn có sự kế thừa, phát triển những nét giá trị, phẩm chất truyền thống của văn hóa, con người Quảng Ninh.

“Kinh tế phát triển” của Quảng Ninh, Tỉnh là địa phương có nhiều đột phá sáng tạo trong phát triển kinh tế, đưa tỉnh từ một địa phương nghèo trở thành một trong những tỉnh phát triển đi đầu của cả nước. kinh tế của Quảng Ninh giữ vững đà tăng trưởng (GRDP) cao, ổn định trên hai con số trong 7 năm liên tiếp (2016 - 2022), kể cả trong những giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, lập nên kỳ tích trong giai đoạn đổi mới. Quy mô nền kinh tế tăng nhanh, hết năm 2022 đạt gần 270.000 tỷ đồng (chỉ đứng sau Hà Nội, Hải Phòng ở khu vực phía Bắc), ước cả năm 2023 đạt 312.420 tỷ đồng, tăng 1,5 lần so với năm 2020. Năm 2022, GRDP của Quảng Ninh tiếp tục đạt 10,28%, thu ngân sách nhà nước đạt hơn 55.000 tỷ đồng, thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước.

Trong 10 năm liền (2013 - 2022), Quảng Ninh nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành kinh tế xuất sắc nhất nước. Chỉ trong 06 tháng đầu năm 2023, trong điều kiện khó khăn, thử thách chưa từng có, nhưng với sự nỗ lực vượt bậc của hệ thống chính trị toàn tỉnh, tăng trưởng kinh tế GRDP của Quảng Ninh đạt 9,46%, cao nhất so với cùng kỳ của các năm từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đến nay, đứng thứ tư cả nước; tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt trên 28.000 tỷ đồng, cao hơn so với cùng kỳ, vượt kế hoạch đề ra…“Kinh tế phát triển” trở thành một giá trị trong hệ giá trị tỉnh Quảng Ninh.

“Nhân dân hạnh phúc”, Quảng Ninh lấy con người là trung tâm của mọi sự phát triển và mọi sự phát triển đích cuối đều vì hạnh phúc của nhân dân. Điều này đã được đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Mọi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”.

Quảng Ninh định hình tiêu chí “nhân dân hạnh phúc” là một giá trị của tỉnh, mọi sự phấn đấu của tỉnh đều vì đích cuối là hạnh phúc của nhân dân, với mục tiêu phấn đấu nhân dân tỉnh Quảng Ninh thực sự được thụ hưởng những thành quả của đổi mới, có thu nhập bình quân đầu người ở mức cao hơn hẳn so với mức trung bình của cả nước (GRDP bình quân đầu người năm 2022 đạt 8.291 USD, gấp đôi bình quân chung của cả nước (cao nhất ở khu vực phía Bắc), ước năm 2023 đạt 9.469 USD, gấp 1,4 lần so với năm 2020).

Tỉnh đã hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới ở cả 3 cấp và về đích trước 3 năm chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025. Tỉnh đã và đang thực hiện tốt các chính sách xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Quảng Ninh, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới, hải đảo. Cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế, thông tin - truyền thông chất lượng cao và chăm sóc sức khỏe của nhân dân ngày càng được mở rộng.

Như vậy, các giá trị của tỉnh Quảng Ninh: Thiên nhiên tươi đẹp - văn hóa đặc sắc - xã hội văn minh - hành chính minh bạch - kinh tế phát triển - nhân dân hạnh phúc” vừa có sự thâu thái các giá trị quốc gia - dân tộc (như kế thừa trực tiếp giá trị văn minh, hạnh phúc; kế thừa gián tiếp giá trị công bằng (hành chính minh bạch), giá trị dân giàu, nước mạnh (kinh tế phát triển))..., vừa hàm chứa những thuộc tính giá trị riêng, đặc thù (thiên nhiên tươi đẹp, văn hóa đặc sắc, nhân dân hạnh phúc), đồng thời trong nội hàm những giá trị (kể cả các giá trị kế thừa) cũng đều có những đặc tính riêng khác so với giá trị chung, khẳng định bản sắc hệ giá trị của tỉnh Quảng Ninh.

Các giá trị của tỉnh Quảng Ninh có có quan hệ khăng khít, chặt chẽ, tương hỗ lẫn nhau, bao quát khá toàn diện trên các lĩnh vực: điều kiện tự nhiên - văn hóa - xã hội - chính trị - kinh tế - con người, trong đó “thiên nhiên tươi đẹp” là điều kiện; “văn hóa đặc sắc” là nền tảng; “xã hội văn minh” là chuẩn mực; “hành chính minh bạch” là môi trường; “kinh tế phát triển” là phương tiện và “nhân dân hạnh phúc” là mục tiêu cuối cùng hướng đến.

Có thể khẳng định, hệ giá trị của tỉnh Quảng Ninh là sợi dây nối liền quá khứ, hiện tại và tương lai, nên vừa có tính truyền thống, vừa có tính đương đại, mang hơi thở của thời đại và góp phần xác lập nên mục tiêu phát triển hay nói một cách khác, đây là “hệ đường ray” để xác định, gắn kết các định hướng lớn cho quá trình xây dựng, phát triển của tỉnh ở hiện tại và tương lai.