Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh Hội nghị Cấp cao lần này có ý nghĩa rất quan trọng đối với các quốc gia thành viên Ủy hội và tiến trình hợp tác Mê Công.

Sự kiện này càng có ý nghĩa hơn khi các quốc gia thành viên chuẩn bị kỷ niệm 20 năm ngày ký Hiệp định hợp tác Mê Công và thành lập Ủy hội sông Mê Công quốc tế năm 1995.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định Việt Nam rất coi trọng sự ổn định và phát triển bền vững của khu vực châu thổ sông Mê Công, trong đó có Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam, cũng như việc ứng phó với các thách thức an ninh nguồn nước và tác động của biến đổi khí hậu nói chung; mong muốn cùng các nước ven sông tăng cường hợp tác, thúc đẩy vai trò của Ủy hội sông Mê Công, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của cả khu vực.   

Các nước thành viên, các đối tác đối thoại, đối tác phát triển đánh giá cao ý nghĩa và tầm quan trọng của của Hội nghị Cấp cao; đề cao vai trò của Ủy hội sông Mê Công quốc tế và mong muốn Ủy hội tiếp tục được củng cố, hoàn thiện các cơ chế hợp tác khu vực; nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác, đối thoại giữa các nước ở hạ lưu vì mục tiêu phát triển bền vững sông Mê Công.

Là nước Đối tác đối thoại của Ủy hội, Trung Quốc và Myanmar khẳng định ủng hộ và đánh giá cao hợp tác với Ủy hội sông Mê Công và mong muốn tăng cường hợp tác hơn nữa trong các lĩnh vực như giao thông thủy, chia sẻ thông tin.  

Với chủ đề “An ninh nước, năng lượng, lương thực trong bối cảnh biến đổi khí hậu của Lưu vực sông MeKong”, Hội nghị đã thảo luận về những vấn để nổi bật hiện nay trong hợp tác Mê Công trong đó có việc đảm bảo an ninh nước, năng lượng và lương thực trong bối cảnh gia tăng nhu cầu sử dụng tài nguyên nước và các tài nguyên khác của sông Mê Công trước áp lực phát triển kinh tế xã hội cũng như các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Hội nghị cũng đã rà soát, đánh giá những kết quả đạt được trong quá trình thực hiện Tuyên bố Hủa Hỉn năm 2010 và đề ra các biện pháp nhằm tiếp tục thúc đẩy việc quản lý, sử dụng và phát triển bền vững sông Mê Công, trong đó có việc chuẩn bị xây dựng và thực hiện Kế hoạch Chiến lược giai đoạn 2016-2020 của Ủy hội. 

Hội nghị đã nhất trí thông qua Tuyên bố Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó tiếp tục khẳng định tinh thần đoàn kết giữa các thành viên và cam kết thực hiện Hiệp định Hợp tác Phát triển bền vững lưu vực Mê Công năm 1995 và các quy định, thủ tục của Ủy hội. Các thành viên cam kết thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác, tăng cường vai trò của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế hướng tới mục tiêu quản lý và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên nước, đảm bảo an ninh nước, lương thực và năng lượng trong lưu vực sông Mê Công.

Tuyên bố đã xác định 6 lĩnh vực hoạt động ưu tiên và 6 định hướng cho hoạt động hợp tác của Ủy hội trong giai đoạn tới, trong đó tập trung vào việc tăng cường thực hiện các Thủ tục của Uỷ hội, rà soát cập nhật các kế hoạch chiến lược, đẩy mạnh các dự án nghiên cứu đánh giá tác động, các biện pháp phòng tránh, giảm thiểu và giảm nhẹ các rủi ro đối với hệ sinh thái sông Mê Công.

Các thành viên cũng nhất trí đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các Đối tác Đối thoại, các Đối tác Phát triển, các sáng kiến khu vực và quốc tế có liên quan, đồng thời mong muốn tiếp tục nhận được sự hợp tác và hỗ trợ của các đối tác trong quá trình thực hiện kế hoạch hoạt động giai đoạn 2016-2020 của Ủy hội.

TUYÊN BỐ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

An ninh nguồn nước, năng lượng và lương thực

trong bối cảnh biến đổi khí hậu ở Lưu vực sông Mê Công

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 05 tháng 4 năm 2014

Lời nói đầu

1. Chúng tôi, những người đứng đầu Chính phủ Vương quốc Campuchia, Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào, Vương quốc Thái Lan và Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam gặp nhau tại Hội nghị Cấp cao lần thứ hai Uỷ hội sông Mê Công quốc tế tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

2. Chúng tôi một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của việc sử dụng và quản lý bền vững tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan của Lưu vực sông Mê Công và tiếp tục khẳng định cam kết chính trị trong việc thực hiện Hiệp định Mê Công năm 1995 và củng cố tinh thần hợp tác Mê Công.

3. Chúng tôi ghi nhận việc phát triển tài nguyên nước lưu vực sông Mê Công đã góp phần to lớn vào phát triển kinh tế xã hội của khu vực, như trong giao thông thủy, sản xuất năng lượng và lương thực, nhưng cũng gây nên các tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội Lưu vực và cần được giải quyết một cách triệt để và hiệu quả.

4. Chúng tôi nhận thấy biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu có ảnh hưởng tới kinh tế và sinh kế trên toàn Lưu vực sông Mê Công. Việc giảm nhẹ tác động và thích ứng với biến đổi khí hậu là hết sức quan trọng và cần được tiến hành khẩn trương.

5. Chúng tôi nhắc lại các hành động ưu tiên và các cam kết của Hội nghị Cấp cao lần thứ nhất Uỷ hội sông Mê Công quốc tế, bao gồm việc thông qua và thực hiện Chiến lược Phát triển Lưu vực dựa trên Quản lý Tổng hợp Tài nguyên Nước, thực hiện Kế hoạch Chiến lược của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế giai đoạn 2011-2015, và xác định các cơ hội và rủi ro đối với an ninh lương thực và sinh kế, bao gồm vấn đề thuỷ điện, thủy lợi, thủy sản, giao thông thủy, quản lý lũ và hạn, quản lý lưu vực, du lịch và môi trường trong đó có quản lý hệ sinh thái trong Lưu vực.

6. Chúng tôi tái khẳng định cam kết mạnh mẽ tiếp tục hợp tác và thúc đẩy phát triển bền vững Lưu vực Mê Công và trong sử dụng, bảo vệ và quản lý tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan, và nhất trí với các tuyên bố sau:

Những thành tựu đạt được kể từ Hội nghị Cấp cao lần thứ nhất Uỷ hội sông Mê Công quốc tế

7. Chúng tôi, những người đứng đầu các Chính phủ, ghi nhận tiến bộ và các thành tựu đạt được trong bốn năm qua kể từ Hội nghị Cấp cao lần thứ nhất Uỷ hội sông Mê Công quốc tế.

8. Kể từ khi thông qua Chiến lược Phát triển Lưu vực dựa trên Quản lý Tổng hợp Tài nguyên Nước của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế năm 2011, chúng tôi ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực mạnh mẽ  của các Quốc gia thành viên Uỷ hội sông Mê Công quốc tế và Ban Thư ký Ủy hội trong xây dựng các Kế hoạch hành động của Vùng và Quốc gia nhằm thực hiện Chiến lược, đồng thời góp phần hỗ trợ cho các kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội của các Quốc gia thành viên.

9. Chúng tôi ghi nhận việc tiếp tục mở rộng thực hiện Thủ tục Thông báo, Tham vấn trước và Thoả thuận (PNPCA) nhằm hỗ trợ việc ra quyết định phù hợp đối với các đề xuất dự án phát triển tài nguyên nước trong Lưu vực Sông Mê Công.

Các cơ hội và thách thức của khu vực

17. Chúng tôi, những người đứng đầu Chính phủ, nhận thấy Uỷ hội sông Mê Công quốc tế đang đứng trước cả những cơ hội và thách thức trong thập kỷ tới.

18. Những áp lực phát triển ngày càng gia tăng như tăng trưởng dân số và phát triển kinh tế đang tạo ra nhu cầu về nước, lương thực và năng lượng ngày càng cao, gây sức ép không nhỏ lên các nguồn tài nguyên của Lưu vực sông Mê Công. Đồng thời, khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã làm suy giảm mức độ đầu tư và tài trợ cho các chương trình của Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Yêu cầu đảm bảo an ninh nguồn nước nhằm loại bỏ các nguy cơ ngày càng tăng đối với an ninh lương thực và năng lượng, tăng trưởng và ổn định kinh tế đang là thách thức lớn đối với khu vực.

19. Trong nỗ lực giảm thiểu tác động của thiên tai, chúng tôi nhận thấy biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục thay đổi chế độ thuỷ văn trong Lưu vực, tác động đến tình hình kinh tế và xã hội trong toàn Lưu vực.

20. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác phát triển bền vững trong Lưu vực sông Mê Công, chúng tôi sẽ xem xét thêm các cơ hội hợp tác mới với các sáng kiến khu vực và quốc tế khác; tìm kiếm thêm các hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật từ các Đối tác phát triển mới nhằm duy trì và đảm bảo tiếp tục thực hiện các hoạt động quan trọng của Uỷ hội.

Các lĩnh vực hành động ưu tiên

21. Chúng tôi, những người đứng đầu các Chính phủ, mong muốn Uỷ hội sông Mê Công quốc tế tập trung và ưu tiên thực hiện việc:

1. Đẩy mạnh tiến độ thực hiện Nghiên cứu của Hội đồng Uỷ hội sông Mê Công quốc tế về “Phát triển và Quản lý bền vững sông Mê Công bao gồm những tác động của các công trình thủy điện dòng chính”, có sự phối hợp với Nghiên cứu do Việt Nam đề xuất để đưa ra các khuyến cáo và các khuyến nghị phù hợp cho phát triển  bền vững trong Lưu vực;

2. Rà soát, cập nhật và thực hiện Chiến lược Phát triển Lưu vực dựa trên Quản lý Tổng hợp Tài nguyên nước và Kế hoạch Chiến lược 2011-2015, chuẩn bị và thực hiện Kế hoạch Chiến lược 2016-2020 của Ủy hội, góp phần định hướng phát triển hiện nay và trong tương lai của Lưu vực;

3. Phòng tránh, giảm thiểu và giảm nhẹ các rủi ro đối với hệ sinh thái sông, an ninh lương thực, sinh kế và chất lượng nước do gia tăng hoạt động nông nghiệp, ngư nghiệp, thủy lợi cũng như thuỷ điện, giao thông thủy và các hoạt động phát triển khác trong Lưu vực, đồng thời nhận thức rằng các tác động của biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng các thách thức này;

4. Tiếp tục tăng cường hiệu quả thực hiện các Thủ tục của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế nhằm hỗ trợ thực hiện Hiệp định Mê Công năm 1995; cam kết thực hiện hiệu quả các Thủ tục của Ủy hội nhằm đạt được các mục tiêu của Hiệp định;

5. Tìm kiếm và xác định các cơ hội mở rộng hợp tác với các Đối tác Đối thoại, các Đối tác Phát triển hiện tại và các đối tác mới cũng như các sáng kiến hợp tác khu vực và quốc tế;

6. Tiếp tục thúc đẩy các nỗ lực giảm thiểu  rủi ro thiên tai trong lưu vực do lũ lụt, hạn hán, và tác động của nước biển dâng; giám sát và thực hiện các giải pháp duy trì chất lượng nước tốt trong lưu vực sông Mê Công;

Định hướng tiếp theo

22. Chúng tôi, những người đứng đầu các Chính phủ tiếp tục khẳng định tinh thần đoàn kết và cam kết chính trị cao nhất đối với việc thực hiện Hiệp định Mê Công năm 1995.

23. Chúng tôi cam kết hợp tác nhằm tăng cường vai trò của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế trong đảm bảo áp dụng hướng tiếp cận quản lý tổng hợp tài nguyên nước giúp sử dụng bền vững và bảo tồn các nguồn tài nguyên nước, lương thực và năng lượng trong Khu vực.

24. Chúng tôi tái khẳng định sự ủng hộ đối với việc tăng cường và đẩy mạnh quan hệ hợp tác của Uỷ hội với các Đối tác Đối thoại, các Đối tác Phát triển, các sáng kiến vùng và quốc tế, các tổ chức xã hội, khu vực tư nhân và các bên liên quan khác; kêu gọi sự ủng hộ và hỗ trợ cho Uỷ hội và các Quốc gia thành viên trong thực hiện các dự án và nghiên cứu về phát triển bền vững ở Lưu vực sông Mê Công;

25. Chúng tôi cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với việc Uỷ hội sông Mê Công quốc tế tiếp tục chuẩn bị phân cấp các chức năng chủ chốt về quản lý lưu vực sông, nhằm hướng tới tự chủ hoàn toàn về tài chính vào năm 2030.

26. Chúng tôi nhấn mạnh nhu cầu tăng cường năng lực cho các Quốc gia thành viên;

27. Chúng tôi nhất trí giao cho Hội đồng Uỷ hội sông Mê Công quốc tế bảo đảm thực hiện hiệu quả Tuyên bố chung này thông qua các chương trình, dự án cụ thể;

Chúng tôi bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới Việt Nam là quốc gia chủ nhà của Hội nghị Cấp cao lần thứ hai Ủy hội sông Mê Công quốc tế và hướng tới Hội nghị Cấp cao lần thứ ba Uỷ hội sông Mê Công quốc tế sẽ được tổ chức ở Campuchia vào tháng 4 năm 2018.   

TUYÊN BỐ ĐƯỢC THÔNG QUA tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, ngày 05 tháng 4 năm 2014, bằng tiếng Anh.

Thanh Tân