Tại cuộc họp, bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã điểm lại hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác kiểm tra an toàn thực phẩm nhập khẩu, cũng như quá trình sửa đổi, bổ sung các văn bản này nhằm triển khai thực hiện các Nghị quyết hàng năm của Chính phủ. Mục tiêu là cải thiện môi trường đầu tư, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm và giảm thiểu tối đa chi phí tuân thủ của doanh nghiệp.

Cũng theo bà Nga, trong những năm qua, Bộ Y tế đã tiến hành cải cách mạnh mẽ trong công tác kiểm tra an toàn thực phẩm nhập khẩu, đặc biệt là cắt giảm số lượng dòng hàng phải kiểm tra nhà nước trước khi thông quan.

Từ năm 2021 đến nay, Bộ Y tế đã ban hành hai Thông tư quan trọng, giúp giảm hơn 50% số dòng hàng phải kiểm tra nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và thúc đẩy môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Tính đến năm 2024, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 15/2024/TT-BYT, quy định danh mục thực phẩm, phụ gia thực phẩm và các vật liệu bao gói phải kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu.

Theo đó, chỉ còn 398 dòng hàng thuộc 3 nhóm sản phẩm chính cần phải kiểm tra nhà nước. Việc cắt giảm này đã giúp giảm bớt thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan và giảm chi phí cho các doanh nghiệp nhập khẩu.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm nhưng vẫn tiết kiệm thời gian và chi phí, các cơ quan kiểm tra đã thực hiện 100% thủ tục kiểm tra an toàn thực phẩm trên Hệ thống một cửa Quốc gia, với thời gian thực hiện nhanh chóng, thường chỉ mất từ 1 đến 3 giờ đối với nhiều dòng hàng. Các cơ quan này cũng đã tuân thủ nghiêm túc các quy trình kiểm tra, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong công tác kiểm tra.

Việc giảm số lượng dòng hàng phải kiểm tra sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí tuân thủ, đồng thời giảm thiểu thời gian lưu kho và chi phí cho các thủ tục hành chính.

Đây là một phần trong nỗ lực của Bộ Y tế nhằm đơn giản hóa quy trình hành chính và thúc đẩy môi trường kinh doanh tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Bên cạnh việc giảm số lượng dòng hàng cần kiểm tra, Bộ Y tế cũng đang chuyển mạnh sang mô hình hậu kiểm thay vì tiền kiểm như trước đây.

Theo đó, các cơ quan sẽ tập trung vào giám sát, kiểm tra sau khi hàng hóa đã thông quan, giúp giảm bớt gánh nặng kiểm tra ngay tại cửa khẩu. Mô hình này giúp tăng cường hiệu quả quản lý mà không làm gián đoạn dòng chảy hàng hóa.

Mặc dù số lượng dòng hàng phải kiểm tra đã giảm, các cơ quan kiểm tra nhà nước vẫn sẽ tiếp tục duy trì sự phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương, để theo dõi và giám sát tình hình an toàn thực phẩm nhập khẩu. Việc phối hợp giữa các cơ quan này giúp phát hiện sớm các nguy cơ và xử lý kịp thời những vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm.

Mặc dù kết quả đạt được là tích cực, nhưng Cục trưởng Trần Việt Nga cũng đề nghị các cơ quan kiểm tra nhà nước thẳng thắn nhìn nhận các tồn tại, hạn chế trong công tác kiểm tra an toàn thực phẩm năm 2024 để có những điều chỉnh và hoàn thiện quy trình nghiệp vụ theo quy định tại Thông tư 15/2024/TT-BYT.

Lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm cũng nhấn mạnh, các cơ quan kiểm tra cần thực hiện đầy đủ các quy trình kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra chặt chẽ thực phẩm nhập khẩu, và gửi ý kiến phản hồi về Cục An toàn thực phẩm nếu có bất kỳ vướng mắc nào trong quá trình thực hiện.

Theo quy định tại Thông tư số 15, trong trường hợp có sự khác biệt trong việc phân loại và xác định mã số hàng hóa, việc xác định mã số hàng hóa thực hiện theo quy định của pháp luật về Hải quan.

Đối với những thực phẩm, phụ gia thực phẩm chưa được liệt kê trong Danh mục của Thông tư này, việc xác định mã số sẽ theo quy định của hải quan.

Sau khi thông quan, các tổ chức, cá nhân xuất nhập khẩu cần gửi văn bản về Cục An toàn thực phẩm để phối hợp với Bộ Tài chính xem xét và cập nhật Danh mục bổ sung.

Đối với các hàng hóa thuộc danh mục phải kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm, việc kiểm tra thực hiện theo các quy định tại Điều 40 Luật An toàn thực phẩm và Điều 16 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP.

Đối với các hàng hóa không thuộc danh mục nhưng có kết quả kiểm tra không đạt yêu cầu, hoặc có cảnh báo từ các cơ quan chức năng, sẽ áp dụng phương thức kiểm tra chặt chẽ. Các cơ quan kiểm tra nhà nước có trách nhiệm thông báo cho cơ quan hải quan về việc áp dụng hoặc dừng phương thức kiểm tra chặt.

Đặc biệt, đối với các phụ gia thực phẩm hỗn hợp có thành phần từ hai chất trở lên, mã số hàng hóa sẽ được xác định theo các quy tắc phân loại tại Thông tư số 31/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính.